Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

a moral da fábula

  • 1 a moral da fábula

    la morale de la fable.

    Dicionário Português-Francês > a moral da fábula

  • 2 fábula

    fá.bu.la
    [f‘abulə] sf fable, invention, conte, légende. a moral da fábula la morale de la fable.
    * * *
    nome feminino
    fable

    Dicionário Português-Francês > fábula

  • 3 moraleja de una fábula

    • moral of a fable

    Diccionario Técnico Español-Inglés > moraleja de una fábula

  • 4 moraleja

    f.
    moral.
    * * *
    1 moral
    * * *
    noun f.
    * * *
    * * *
    femenino moral
    * * *
    = moral, cautionary tale.
    Ex. The moral of this little story is that at each of the critical steps in the cycle the error tolerances were compatible, hence, the system functioned despite the error.
    Ex. Many of the stories told about fairies seem to be cautionary tales, showing that they can be very helpful, as long as you stay on the right side of them.
    * * *
    femenino moral
    * * *
    = moral, cautionary tale.

    Ex: The moral of this little story is that at each of the critical steps in the cycle the error tolerances were compatible, hence, the system functioned despite the error.

    Ex: Many of the stories told about fairies seem to be cautionary tales, showing that they can be very helpful, as long as you stay on the right side of them.

    * * *
    moral
    sacar una moraleja de un cuento/una fábula to find a moral in a story/fable
    moraleja: nunca creas lo que te dice the moral of the story is: never believe anything he tells you
    * * *

    moraleja sustantivo femenino
    moral
    moraleja sustantivo femenino moral: pero, ¿cuál es la moraleja del cuento?, but what's the moral of the story?
    ' moraleja' also found in these entries:
    English:
    moral
    * * *
    moral;
    moraleja: lo importante es participar the moral of the story is that the important thing is to take part
    * * *
    f moral
    * * *
    : moral (of a story)
    * * *
    moraleja n moral

    Spanish-English dictionary > moraleja

  • 5 vulgo [1]

    1. vulgo (volgo), āvī, ātum, āre (vulgus, volgus), unter die große Menge bringen, allgemein (zum Gemeingut) machen, auf jedermann (alle) ausdehnen, jedermann (allen) mitteilen, -zukommen lassen, allgemein-, überallhin-, allenthalben verbreiten, I) im allg.: a) übh.: vehicula vulgata usu, Curt.: rem non vulgat, Liv.: cum consulatum vulgari viderent, Liv.: vulgari doni laudem, ein Gemeingut werde, Liv. – m. in u. Akk., in vulgum, Varro fr.: munus vulgatum ab civibus esse in socios, Liv. – m. per u. Akk., non quod ego vulgari facinus per omnes velim, auf alle ausgedehnt wissen will, Liv. – m. cum u. Abl., non vulgari modo cum infimis, sed prorsus auferri a primoribus ad plebem summum imperium, Liv. – m. Dat., quae navis in flumine publico tam vulgata (zum öffentlichen Gebrauch überlassen) omnibus, quam istius aetas, Cic. (mit Anspielung auf no. I, d). – medial, vulgari cum privatis, sich mit jedem Pr. gemein machen, Liv. 3, 35, 6. – b) eine Krankheit: ministeria in vicem ac contagia ipsa vulgabant morbos, Liv.: morbi, quos odor cadaverum totis iacentibus vulgaverat, Curt. – m. in u. Akk., vulgati contactu in homines morbi, Liv.: vulgatur contagium in alios, Curt. – u. moral. Übel, quae (commissa) vulgata in omnem exercitum, wenn das ganze H. davon angesteckt wäre, Liv.: v. commercium vitiorum in exteras gentes, Curt.: u. refl., cum orta licentia a paucis in omnes se repente vulgasset, Liv. – c) eine Schrift, ins Publikum bringen, veröffentlichen, librum, Quint.: carmina incertis auctoribus vulgata in saevitiam superbiamque eius, Tac.: nondum vulgata (noch unedierte) carmina, Mart.: quos libros vulgandos curasse nomine auctoris, Suet.: vulgata editio, die Vulgata (als Schrift), Hieron. epist. 65, 9. – d) im obszönen Sinne, jedermann (aller Welt) überlassen, -preisgeben, ferarum ritu concubitus plebis patrumque, Liv.: corpus, Liv.: corpus pretio, Aur. Vict. – II) insbes., durch die Rede allgemein verbreiten, allgemein bekannt machen, zu jedermanns Kunde bringen, im Publikum umherbieten, im Passiv auch = zur öffentlichen Kunde gelangen, allgemein bekanntwerden, alqm vulgo, Plaut.: obductum verbis dolorem, Verg.: famam interfecti regis, Liv.: acta, austragen, ausplaudern, Curt.: haec et talia, Tac. – quae vulgata sermonibus erant, Liv.: alia vulgata miracula erant, man trug sich allgemein mit noch a.W., Liv.: propter vulgatam falso de me opinionem, Quint.: artes non ante vulgatae, Hor. – ita famā Persae vulgaverant, Curt. – vulgavit rumor, fabula, fama m. folg. Acc. u. Infin., vulgatur rumor duas deesse tabulas, Liv.: fabula, quae obiectum leoni a rege Lysimachum temere vulgavit, Curt.: ut idoneis auctoribus fama vulgavit Alexandrum cum omnibus copiis, quamcumque ipse adisset regionem, petiturum, Curt.: vulgatum (est) per omnes ordines Quinctium esse, Liv.

    lateinisch-deutsches > vulgo [1]

  • 6 vulgo

    1. vulgo (volgo), āvī, ātum, āre (vulgus, volgus), unter die große Menge bringen, allgemein (zum Gemeingut) machen, auf jedermann (alle) ausdehnen, jedermann (allen) mitteilen, -zukommen lassen, allgemein-, überallhin-, allenthalben verbreiten, I) im allg.: a) übh.: vehicula vulgata usu, Curt.: rem non vulgat, Liv.: cum consulatum vulgari viderent, Liv.: vulgari doni laudem, ein Gemeingut werde, Liv. – m. in u. Akk., in vulgum, Varro fr.: munus vulgatum ab civibus esse in socios, Liv. – m. per u. Akk., non quod ego vulgari facinus per omnes velim, auf alle ausgedehnt wissen will, Liv. – m. cum u. Abl., non vulgari modo cum infimis, sed prorsus auferri a primoribus ad plebem summum imperium, Liv. – m. Dat., quae navis in flumine publico tam vulgata (zum öffentlichen Gebrauch überlassen) omnibus, quam istius aetas, Cic. (mit Anspielung auf no. I, d). – medial, vulgari cum privatis, sich mit jedem Pr. gemein machen, Liv. 3, 35, 6. – b) eine Krankheit: ministeria in vicem ac contagia ipsa vulgabant morbos, Liv.: morbi, quos odor cadaverum totis iacentibus vulgaverat, Curt. – m. in u. Akk., vulgati contactu in homines morbi, Liv.: vulgatur contagium in alios, Curt. – u. moral. Übel, quae (commissa) vulgata in omnem exercitum, wenn das ganze H. davon angesteckt wäre, Liv.: v. commercium vitiorum in exteras gen-
    ————
    tes, Curt.: u. refl., cum orta licentia a paucis in omnes se repente vulgasset, Liv. – c) eine Schrift, ins Publikum bringen, veröffentlichen, librum, Quint.: carmina incertis auctoribus vulgata in saevitiam superbiamque eius, Tac.: nondum vulgata (noch unedierte) carmina, Mart.: quos libros vulgandos curasse nomine auctoris, Suet.: vulgata editio, die Vulgata (als Schrift), Hieron. epist. 65, 9. – d) im obszönen Sinne, jedermann (aller Welt) überlassen, -preisgeben, ferarum ritu concubitus plebis patrumque, Liv.: corpus, Liv.: corpus pretio, Aur. Vict. – II) insbes., durch die Rede allgemein verbreiten, allgemein bekannt machen, zu jedermanns Kunde bringen, im Publikum umherbieten, im Passiv auch = zur öffentlichen Kunde gelangen, allgemein bekanntwerden, alqm vulgo, Plaut.: obductum verbis dolorem, Verg.: famam interfecti regis, Liv.: acta, austragen, ausplaudern, Curt.: haec et talia, Tac. – quae vulgata sermonibus erant, Liv.: alia vulgata miracula erant, man trug sich allgemein mit noch a.W., Liv.: propter vulgatam falso de me opinionem, Quint.: artes non ante vulgatae, Hor. – ita famā Persae vulgaverant, Curt. – vulgavit rumor, fabula, fama m. folg. Acc. u. Infin., vulgatur rumor duas deesse tabulas, Liv.: fabula, quae obiectum leoni a rege Lysimachum temere vulgavit, Curt.: ut idoneis auctoribus fama vulgavit Alexandrum cum omnibus copiis, quamcumque ipse
    ————
    adisset regionem, petiturum, Curt.: vulgatum (est) per omnes ordines Quinctium esse, Liv.
    ————————
    2. vulgō (volgō), Adv. (eig. Abl. v. vulgus), in-, bei-, vor der großen Menge, zur Bezeichnung dessen, was bei-, vor allen od. den meisten Leuten od. durch alle od. doch die meisten Leute geschieht, deutsch je nach dem Zshg. bei-, vor od. durch jedermann, in-, bei-, vor dem Publikum, bei-, vor aller Welt, allgemein, allenthalben (bei od. vor den Leuten), im gemeinen Leben, insgemein, gemeiniglich, gewöhnlich (Ggstz. insolenter et raro), victum v. quaerere, Ter.: num locum ad spectandum dare? aut ad prandium invitare? Minime, sed vulgo, passim. Quid est vulgo? Universos, Cic.: eius modi tempus erat, ut homines v. impune occiderentur, Cic.: v. ostendere ac proferre, Cic.: quas (litteras) v. ad te mitto, Cic. – ab iis qui ad conducendos homines facultates habebant, vulgo regna occupabantur, Caes. – v. totis castris testamenta obsignabantur, Caes. – ut v. milites ab signis discederent, Caes.: ad prandium vulgo (massenweise) vocati, Cic.: v. facturos alia (incendia), Liv. – deinde quaeritur, evenire vulgo soleat an insolenter et raro, Cic. – vari lenticulaeque v. notae sunt, Cels.: v. audio, Cels.: verum illud verbum, quod v. dici solet, Ter.: ut v. uti solemus, Quint.: hoc quod v. sententias vocamus, Quint.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vulgo

  • 7 malus [1]

    1. malus, a, um (vgl. gotisch) smals, ahd. smal, klein, gering), Compar. pēior, n. pēius, iōris, Superl. pessimus, a, um, schlecht seiner Natur und seinem Wesen nach (Ggstz. bonus), fast in allen Beziehungen entsprechend dem griech. κακός, I) gleichs. subjektiv, schlecht an sich in physischer, intellektueller u. moralischer Hinsicht, nichtsnutzig, gering, A) in phys.u. intell. Hinsicht: 1) im allg.: mala tu merx es, eine schlechte Ware, als Schimpfwort, ein schlechtes, nichtsnutziges Stück, Plaut.: vinum, Hor.: aper, Hor.: herbae, Unkraut, Cato. – haud malum huic est pondus pugno, kein geringes G., Plaut. – mala et imbecilla vox, Quint. – mali versus, Cic.: verba suā naturā bona aut mala, Quint. (versch. v. mala verba unten no. II, 1, e). – malum et inconstans in eligendo genere dicendi ingenium (Geschmack), Quint.: loquendi consuetudo, Cic.

    2) insbes.: a) dem Ansehen nach schlecht, unansehnlich, häßlich, ancilla formā malā (vgl. κακώ εἰδος), Plaut.: ne crure malo, ne sit pede turpi, Hor.: facies, Quint. – v. Pers., haud mala est mulier, nicht übel, Plaut.: m. mancipium, Ter. – subst., faciem in peius effingere, ins Häßliche ziehen, verhunzen, Plin. ep. – b) von Geburt schlecht, niedrig, malo genere natus (Ggstz. bono genere natus), Cornif. rhet. 3, 13. – c) zum Geschäft schlecht, untüchtig, untaug lich (ohne moral. Beziehung), sutor, Phaedr.: poëta, Cic. u.a. – d) zum Kampf untüchtig, schwach, iuxta boni malique, strenui et imbelles inulti obtruncari, Sall.: terra malos nunc educat homines aut pusillos, Iuven.

    B) in moralischer Hinsicht, schlecht, böse, bösartig, böswillig, gottlos, niederträchtig, schurkisch, ein Schurke, Bösewicht, von Gesinnung und Handlungsweise, 1) übh.: ingenium malum pravumque, Sall. u. Plin. ep.: mala mens, malus animus, Ter.: malā mente facere, Quint.: m. mores, Sall.: m. consuetudo, Cic.: m. conscientia, Quint. – v. leb. Wesen, m. philosophus, Cic.: m. servus, Quint.: m. princeps, Tac.: m. puella, Prop.: m. serpentes, Sen.: tuus m. genius, Flor.: peior an ignavior sit, deliberari non potest, Sall.: pessimus atque optimus vir, Quint.: is omnium pessimus deterrimusque est, Gell. – subst., malus aut fur, Hor.: malarum mala disciplina, Plaut.: pessima, pessime, Plaut.: bes. im Plur., mali, die Schlechten, Bösen, Cic. u.a. – zuw. im milderen Sinne, schlau, pfiffig, schalkhaft, lose (vgl. Brix Plaut. mil. 190), o hominem malum, Plaut.: delituit mala, Plaut.: pessumarum pessuma, Plaut.: puellae pessimae, die bitterbösen, heillosen Mädchen, Catull. – od. als verstärkendes Beiwort der Schlechten, mali fures, schurkische, Hor.

    2) emphat.: a) politisch schlecht = übelgesinnt, schlecht denkend, demagogisch, cives, Nep. u. Sall.: u. subst., mali, die Übelgesinnten, Demagogen, Sall. u. Nep.: mali atque scelesti, Sall. – b) schlecht, unsittlich = unkeusch, verworfen, pueri boni malique, Catull.: non m. ancilla, Plaut.: m. adultera, Catull.: m. adulterium, Catull. – c) schlecht = eigennützig, habsüchtig, m. mater, Ter. heaut. 233.

    II) gleichs. objektiv, 1) adi., schlecht, übel, böse in bezug auf die Empfindung, das Befinden, die Lage jmds., schlimm, arg, leidig, schädlich, gefährlich, verderblich, heillos, ungünstig, unglücklich, a) vom körperl. und geistigen Befinden, valetudo, Sen.: quasi mala valetudo animi, Cic.: fuisse malā mente, nicht recht bei Sinnen, Tibull. (versch. m. mens oben no. I, B, 1). – v. Pers., cum aeger peior fiat, Cels.: cum (aegroti) pessimi fiant, Cels. – dah. malum et mortiferum est, si etc., es steht schlimm, Cels. – b) v. phys. Übeln od. Zuständen, leidig, lästig, drückend, tempestas, Hor., tempestates, Cato: tussis, Catull.: scabies, Hor.: odor, Cels. u. Hor.: aetas, das böse, drückende Alter (Ggstz. bona aetas, die Jugend), Plaut. – od. schlimm, gefährlich, morbus, vulnus, Cels.: curatio, Cels. – od. zu arg, zu groß, mala copia stomachum sollicitat, das Übermaß, Hor. – c) von Örtlichkeiten, tempestas melior, via peior, Hor. – ite in malas oras, ungesunde, verderbliche, Catull. – d) v. schädlichen Dingen, falx, Verg.: furis manus, Catull. – bes. von Gift u. giftigen od. vergifteten Dingen, virus, Verg.: cicuta, Hor.: gramina, Verg.: herbae, Tibull.: dapes. Hor. – e) v. der Zunge, Reden usw., übel, schlimm = anzüglich, schmähend, Schmäh-, lingua, Petron.: verba (κακοὶ λόγοι), Plaut. u. Catull. (versch. von mala verba b. Quint., s. oben no. I, A, 1): carmen, Schmähgedicht, Hor.: quaedam fabula, Catull.: querimoniae, unselige, schnöde, Hor. – od. beschreiend, bezaubernd, lingua, Verg.: carmen, XII tabb. fr. – f) von Nachrichten und Gerüchten, schlimm, übel = nachteilig, unglücklich, nuntius, Cic.: rumor, Hor. – g) v. Gesinnung u. Denkart, übel, schlecht, malam opinionem habere de alqo, Cic. – h) v. Lebens- u. Gemütszuständen, fama, übler, schlechter Ruf (κακώ δόξα), Sall. – pudor, die leidige, unzeitige, falsche Scham (αἰδὼς κακή), Hor.: u. so ambitio, Sall. u. Hor.: libido, schnöde Lust, Liv.: maeror, schlimmer, heftiger, Plaut. – i) v. menschl. Handlungen, Verhältnissen u. Lagen, böse, schlimm, nachteilig, unrecht, schädlich, gefährlich, facinora, Sall. u.a.: artes, schlechte, verderbliche Mittel, Sall.: exemplum, Sall.: malo more, durch unrechtmäßiges, schlechtes Verfahren, Sall.: pessimum facinus peiore exemplo admittere, Liv.: malam rem alci dare, einen Denkzettel geben, abstrafen, Plaut.: u. so malam rem merere, einen Denkzettel (Strafe) verdienen, Plaut.: malam rem sibi quaerere, reperire, arcessere, sich einen D. holen (sich Strafe zuziehen), Plaut. Vgl. Brix Plaut. mil. 274 u. trin. 1045. – od. übel, schlecht, schlimm = ungünstig, nachteilig, unglücklich, traurig, arbitrium (Wahl), Liv.: pugna, Cic. u.a.: proelia, Fronto: exitus, Sall.: fatum, Catull.: et post malam segetem serendum est, man muß auch nach einer schlechten Ernte säen, Sen. – mala res (Lage), spes multo asperior, Sall.: res peiore loco non potis est esse, es kann nicht schlimmer stehen, Ter.: dah. videte nunc, quam versa et mutata in peiorem partem sint omnia, sich zum Schlimmen gewendet, Cic.; vgl. subst., detorquere in peius (zum Schlimmern), Sen.: in peius mutari, sich verschlimmern (verschlechtern), Quint.: in peius ruere, sich verschlimmern, Verg.: rapere in peiorem partem, übel, ungünstig auslegen, Ter. – u. Acc. neutr. als Objekt (poet. für das Adv. male), ne gallina malum responset dura palato, Hor. – endlich insbes. k) von Vorbedeutungen und allem, was dazu gehört, übel, ungünstig, unglücklich, unheilbringend, auspicium, Plaut. u. Cic.: avis, ales, Hor.

    2) subst., wie κακόν, malum, ī, n. (Superl. pessimum, ī, n.) u. (wie κακά) Plur. mala, ōrum, n., das Übel, a) ein am Körper haftendes phys. oder geistiges Übel, Leiden, wie Krankheit, Fieber, Gebrechen, Fehler, m. corporis, stomachi, Cels.: mala ventris, Cels.: est a te nactus utrumque m. (Podagra u. Bocksgestank), Catull.: m. magnum, modicum, Cels.: maximum pervigiliae m., Iustin.: ne in cotidianam febrim id malum vertat, Cels. – bona malaque (Gebrechen) corporis, Suet. – von artistischen Gebrechen u. Mängeln, dum mea delectent mala me, Hor. – v. geistigen od. moral. Gebrechen, m. magnum est hoc, quod non possum tibi ostendere, Sen.: bona aut mala, Vorzüge od. Fehler, Sall.: cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis, Hor.: m. publicum, das allgemeine Gebrechen, Sall.: mala nequitiae, Phaedr. u. Iuven. – b) von außen kommendes Übel, Leid, Unheil, und zwar von Strafe, Schlägen, Mißhandlungen, Folter, Marter (vgl. Gronov Sen. de ira 1, 16 u. die Auslgg. zu Sall. Iug. 100, 5), malo cogi, Ter.: ne malum habeat, es ihm schlimm ergehe, Cic. (u. so malum habebis, Sen. rhet., malum magnum habebis, Plaut.): malo domare od. coërcere alqm, Liv. u. Sall.: malum minitari, Ter. u. Hor.: malum minari alci, Plaut. u. Liv.: malum dare alci, einen Denkzettel geben, abstrafen, Ter.: dabitur malum, es wird dir schlecht bekommen, Plaut.: sine malo (Prügel) fateri, Ter.: vi, malo, plagis adduci, ut etc., Cic.: malum militibus meis, nisi quieverint, der Henker hole meine Leute, Liv. – von Schimpf-, Scheltworten (s. Brix Plaut. Men. 717), mala alci dicere, Catull. u. Tibull.: mala od. omnia mala alci ingerere, Plaut. – vom Unfall, hoc malo perturbati, Caes. – v. Gefahr, Drangsal, Not, m. anceps, Sall.: magnum malum est, ubi etc., Cels.: aeger in malis est, es sieht schlimm aus mit dem K., Cels. – v. Schaden, Unglück, Verderben, m. externum, v. Krieg, Nep.: mala civilia, Cic.: mala publica, öffentliche Schulden, Liv.: super haec mala, Unglück im Kriege, Iustin.: nihil mali accĭdisse Scipioni, Cic.: ut in parcendo uni malum publicum (ein Nachteil für den Staat) fiat, Liv.: eos atque alios omnes malum publicum alebat, sie und alle anderen fanden ihren Vorteil beim Unglück des Staates, Sall. – malo rei publicae, zum Schaden, Unglück, Verderben des Staates, Sall.: nimium felix malo suo, zu seinem Unglück, Vell.: malo cum tuo, Plaut.: malo esse alci, Cic. u. (Ggstz. lucro esse) Plaut.: so auch pessimo publico (aedificare, facere u. dgl.), zum größten Nachteile des allgem. Besten, des Staates, Varro, Liv. u.a. (s. die Auslgg. zu Liv. 2, 1, 3). – v. einer Übeltat, irritamenta malorum, Ov.: famam exstingui veterum malorum, Verg. – v. Tieren, ein schädliches Tier, eine Landplage, Plin. 8, 89; 11, 88 u. 106. – als Ausruf sowohl des heftigsten Unwillens als auch der nur gelinde gereizten Stimmung, in relativen Frage- u. Ausrufungssätzen, unser zum Henker, zum Kuckuk, zum Teufel, der Henker, der Teufel! Wetter! Tausend! od. milder in aller Welt! (vgl. Brix Plaut. Men. 390. Wagner Ter. heaut. 319. Westerh. Ter. eun. 4, 7, 10. Gernh. Cic. de off. 2, 53. Mützell Curt. 8, 14 [51], 41), quid tibi, malum, hic ante aedes clamitatio est? Plaut.: quae, malum, est ista tanta audacia atque amentia? Cic.: quae, malum, ratio est expertis alia experiri, wie in aller Welt kommt ihr dazu, Liv.: quae, malum, amentia te coëgit, Curt. – / Superl. malissimus als ungebr. angeführt von Varro LL. 8, 75. – Gesteigerter Superl. pessimissimus, Sen. ep. 81, 21 codd. optt.; od. pessimus gesteigert durch maxime, wie si vero saevior, maxime pessima est (apis), Colum. 9, 3, 3.

    lateinisch-deutsches > malus [1]

  • 8 malus

    1. malus, a, um (vgl. gotisch) smals, ahd. smal, klein, gering), Compar. pēior, n. pēius, iōris, Superl. pessimus, a, um, schlecht seiner Natur und seinem Wesen nach (Ggstz. bonus), fast in allen Beziehungen entsprechend dem griech. κακός, I) gleichs. subjektiv, schlecht an sich in physischer, intellektueller u. moralischer Hinsicht, nichtsnutzig, gering, A) in phys.u. intell. Hinsicht: 1) im allg.: mala tu merx es, eine schlechte Ware, als Schimpfwort, ein schlechtes, nichtsnutziges Stück, Plaut.: vinum, Hor.: aper, Hor.: herbae, Unkraut, Cato. – haud malum huic est pondus pugno, kein geringes G., Plaut. – mala et imbecilla vox, Quint. – mali versus, Cic.: verba suā naturā bona aut mala, Quint. (versch. v. mala verba unten no. II, 1, e). – malum et inconstans in eligendo genere dicendi ingenium (Geschmack), Quint.: loquendi consuetudo, Cic.
    2) insbes.: a) dem Ansehen nach schlecht, unansehnlich, häßlich, ancilla formā malā (vgl. κακώ εἰδος), Plaut.: ne crure malo, ne sit pede turpi, Hor.: facies, Quint. – v. Pers., haud mala est mulier, nicht übel, Plaut.: m. mancipium, Ter. – subst., faciem in peius effingere, ins Häßliche ziehen, verhunzen, Plin. ep. – b) von Geburt schlecht, niedrig, malo genere natus (Ggstz. bono genere natus), Cornif. rhet. 3, 13. – c) zum Geschäft schlecht, untüchtig, untaug-
    ————
    lich (ohne moral. Beziehung), sutor, Phaedr.: poëta, Cic. u.a. – d) zum Kampf untüchtig, schwach, iuxta boni malique, strenui et imbelles inulti obtruncari, Sall.: terra malos nunc educat homines aut pusillos, Iuven.
    B) in moralischer Hinsicht, schlecht, böse, bösartig, böswillig, gottlos, niederträchtig, schurkisch, ein Schurke, Bösewicht, von Gesinnung und Handlungsweise, 1) übh.: ingenium malum pravumque, Sall. u. Plin. ep.: mala mens, malus animus, Ter.: malā mente facere, Quint.: m. mores, Sall.: m. consuetudo, Cic.: m. conscientia, Quint. – v. leb. Wesen, m. philosophus, Cic.: m. servus, Quint.: m. princeps, Tac.: m. puella, Prop.: m. serpentes, Sen.: tuus m. genius, Flor.: peior an ignavior sit, deliberari non potest, Sall.: pessimus atque optimus vir, Quint.: is omnium pessimus deterrimusque est, Gell. – subst., malus aut fur, Hor.: malarum mala disciplina, Plaut.: pessima, pessime, Plaut.: bes. im Plur., mali, die Schlechten, Bösen, Cic. u.a. – zuw. im milderen Sinne, schlau, pfiffig, schalkhaft, lose (vgl. Brix Plaut. mil. 190), o hominem malum, Plaut.: delituit mala, Plaut.: pessumarum pessuma, Plaut.: puellae pessimae, die bitterbösen, heillosen Mädchen, Catull. – od. als verstärkendes Beiwort der Schlechten, mali fures, schurkische, Hor.
    2) emphat.: a) politisch schlecht = übelgesinnt,
    ————
    schlecht denkend, demagogisch, cives, Nep. u. Sall.: u. subst., mali, die Übelgesinnten, Demagogen, Sall. u. Nep.: mali atque scelesti, Sall. – b) schlecht, unsittlich = unkeusch, verworfen, pueri boni malique, Catull.: non m. ancilla, Plaut.: m. adultera, Catull.: m. adulterium, Catull. – c) schlecht = eigennützig, habsüchtig, m. mater, Ter. heaut. 233.
    II) gleichs. objektiv, 1) adi., schlecht, übel, böse in bezug auf die Empfindung, das Befinden, die Lage jmds., schlimm, arg, leidig, schädlich, gefährlich, verderblich, heillos, ungünstig, unglücklich, a) vom körperl. und geistigen Befinden, valetudo, Sen.: quasi mala valetudo animi, Cic.: fuisse malā mente, nicht recht bei Sinnen, Tibull. (versch. m. mens oben no. I, B, 1). – v. Pers., cum aeger peior fiat, Cels.: cum (aegroti) pessimi fiant, Cels. – dah. malum et mortiferum est, si etc., es steht schlimm, Cels. – b) v. phys. Übeln od. Zuständen, leidig, lästig, drückend, tempestas, Hor., tempestates, Cato: tussis, Catull.: scabies, Hor.: odor, Cels. u. Hor.: aetas, das böse, drückende Alter (Ggstz. bona aetas, die Jugend), Plaut. – od. schlimm, gefährlich, morbus, vulnus, Cels.: curatio, Cels. – od. zu arg, zu groß, mala copia stomachum sollicitat, das Übermaß, Hor. – c) von Örtlichkeiten, tempestas melior, via peior, Hor. – ite in malas oras, ungesunde, verderbliche, Catull. – d) v. schädlichen Dingen, falx,
    ————
    Verg.: furis manus, Catull. – bes. von Gift u. giftigen od. vergifteten Dingen, virus, Verg.: cicuta, Hor.: gramina, Verg.: herbae, Tibull.: dapes. Hor. – e) v. der Zunge, Reden usw., übel, schlimm = anzüglich, schmähend, Schmäh-, lingua, Petron.: verba (κακοὶ λόγοι), Plaut. u. Catull. (versch. von mala verba b. Quint., s. oben no. I, A, 1): carmen, Schmähgedicht, Hor.: quaedam fabula, Catull.: querimoniae, unselige, schnöde, Hor. – od. beschreiend, bezaubernd, lingua, Verg.: carmen, XII tabb. fr. – f) von Nachrichten und Gerüchten, schlimm, übel = nachteilig, unglücklich, nuntius, Cic.: rumor, Hor. – g) v. Gesinnung u. Denkart, übel, schlecht, malam opinionem habere de alqo, Cic. – h) v. Lebens- u. Gemütszuständen, fama, übler, schlechter Ruf (κακώ δόξα), Sall. – pudor, die leidige, unzeitige, falsche Scham (αἰδὼς κακή), Hor.: u. so ambitio, Sall. u. Hor.: libido, schnöde Lust, Liv.: maeror, schlimmer, heftiger, Plaut. – i) v. menschl. Handlungen, Verhältnissen u. Lagen, böse, schlimm, nachteilig, unrecht, schädlich, gefährlich, facinora, Sall. u.a.: artes, schlechte, verderbliche Mittel, Sall.: exemplum, Sall.: malo more, durch unrechtmäßiges, schlechtes Verfahren, Sall.: pessimum facinus peiore exemplo admittere, Liv.: malam rem alci dare, einen Denkzettel geben, abstrafen, Plaut.: u. so malam rem merere, einen Denkzettel (Strafe) verdienen, Plaut.: malam rem sibi
    ————
    quaerere, reperire, arcessere, sich einen D. holen (sich Strafe zuziehen), Plaut. Vgl. Brix Plaut. mil. 274 u. trin. 1045. – od. übel, schlecht, schlimm = ungünstig, nachteilig, unglücklich, traurig, arbitrium (Wahl), Liv.: pugna, Cic. u.a.: proelia, Fronto: exitus, Sall.: fatum, Catull.: et post malam segetem serendum est, man muß auch nach einer schlechten Ernte säen, Sen. – mala res (Lage), spes multo asperior, Sall.: res peiore loco non potis est esse, es kann nicht schlimmer stehen, Ter.: dah. videte nunc, quam versa et mutata in peiorem partem sint omnia, sich zum Schlimmen gewendet, Cic.; vgl. subst., detorquere in peius (zum Schlimmern), Sen.: in peius mutari, sich verschlimmern (verschlechtern), Quint.: in peius ruere, sich verschlimmern, Verg.: rapere in peiorem partem, übel, ungünstig auslegen, Ter. – u. Acc. neutr. als Objekt (poet. für das Adv. male), ne gallina malum responset dura palato, Hor. – endlich insbes. k) von Vorbedeutungen und allem, was dazu gehört, übel, ungünstig, unglücklich, unheilbringend, auspicium, Plaut. u. Cic.: avis, ales, Hor.
    2) subst., wie κακόν, malum, ī, n. (Superl. pessimum, ī, n.) u. (wie κακά) Plur. mala, ōrum, n., das Übel, a) ein am Körper haftendes phys. oder geistiges Übel, Leiden, wie Krankheit, Fieber, Gebrechen, Fehler, m. corporis, stomachi, Cels.: mala ventris, Cels.: est a te nactus utrumque m. (Podagra u.
    ————
    Bocksgestank), Catull.: m. magnum, modicum, Cels.: maximum pervigiliae m., Iustin.: ne in cotidianam febrim id malum vertat, Cels. – bona malaque (Gebrechen) corporis, Suet. – von artistischen Gebrechen u. Mängeln, dum mea delectent mala me, Hor. – v. geistigen od. moral. Gebrechen, m. magnum est hoc, quod non possum tibi ostendere, Sen.: bona aut mala, Vorzüge od. Fehler, Sall.: cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis, Hor.: m. publicum, das allgemeine Gebrechen, Sall.: mala nequitiae, Phaedr. u. Iuven. – b) von außen kommendes Übel, Leid, Unheil, und zwar von Strafe, Schlägen, Mißhandlungen, Folter, Marter (vgl. Gronov Sen. de ira 1, 16 u. die Auslgg. zu Sall. Iug. 100, 5), malo cogi, Ter.: ne malum habeat, es ihm schlimm ergehe, Cic. (u. so malum habebis, Sen. rhet., malum magnum habebis, Plaut.): malo domare od. coërcere alqm, Liv. u. Sall.: malum minitari, Ter. u. Hor.: malum minari alci, Plaut. u. Liv.: malum dare alci, einen Denkzettel geben, abstrafen, Ter.: dabitur malum, es wird dir schlecht bekommen, Plaut.: sine malo (Prügel) fateri, Ter.: vi, malo, plagis adduci, ut etc., Cic.: malum militibus meis, nisi quieverint, der Henker hole meine Leute, Liv. – von Schimpf-, Scheltworten (s. Brix Plaut. Men. 717), mala alci dicere, Catull. u. Tibull.: mala od. omnia mala alci ingerere, Plaut. – vom Unfall, hoc malo perturbati, Caes. – v. Gefahr, Drang-
    ————
    sal, Not, m. anceps, Sall.: magnum malum est, ubi etc., Cels.: aeger in malis est, es sieht schlimm aus mit dem K., Cels. – v. Schaden, Unglück, Verderben, m. externum, v. Krieg, Nep.: mala civilia, Cic.: mala publica, öffentliche Schulden, Liv.: super haec mala, Unglück im Kriege, Iustin.: nihil mali accĭdisse Scipioni, Cic.: ut in parcendo uni malum publicum (ein Nachteil für den Staat) fiat, Liv.: eos atque alios omnes malum publicum alebat, sie und alle anderen fanden ihren Vorteil beim Unglück des Staates, Sall. – malo rei publicae, zum Schaden, Unglück, Verderben des Staates, Sall.: nimium felix malo suo, zu seinem Unglück, Vell.: malo cum tuo, Plaut.: malo esse alci, Cic. u. (Ggstz. lucro esse) Plaut.: so auch pessimo publico (aedificare, facere u. dgl.), zum größten Nachteile des allgem. Besten, des Staates, Varro, Liv. u.a. (s. die Auslgg. zu Liv. 2, 1, 3). – v. einer Übeltat, irritamenta malorum, Ov.: famam exstingui veterum malorum, Verg. – v. Tieren, ein schädliches Tier, eine Landplage, Plin. 8, 89; 11, 88 u. 106. – als Ausruf sowohl des heftigsten Unwillens als auch der nur gelinde gereizten Stimmung, in relativen Frage- u. Ausrufungssätzen, unser zum Henker, zum Kuckuk, zum Teufel, der Henker, der Teufel! Wetter! Tausend! od. milder in aller Welt! (vgl. Brix Plaut. Men. 390. Wagner Ter. heaut. 319. Westerh. Ter. eun. 4, 7, 10. Gernh. Cic. de off. 2, 53.
    ————
    Mützell Curt. 8, 14 [51], 41), quid tibi, malum, hic ante aedes clamitatio est? Plaut.: quae, malum, est ista tanta audacia atque amentia? Cic.: quae, malum, ratio est expertis alia experiri, wie in aller Welt kommt ihr dazu, Liv.: quae, malum, amentia te coëgit, Curt. – Superl. malissimus als ungebr. angeführt von Varro LL. 8, 75. – Gesteigerter Superl. pessimissimus, Sen. ep. 81, 21 codd. optt.; od. pessimus gesteigert durch maxime, wie si vero saevior, maxime pessima est (apis), Colum. 9, 3, 3.
    ————————
    2. mālus, ī, f. (malum, der Apfel), der Apfelbaum, malus bifera, Varro.: malus silvestris, Plin.: malus Persica, der Pfirsichbaum, Plin. u. Macr.: malus granata, der Granatapfelbaum, Isid. orig. 17, 7, 6: et steriles platani malos gessere valentes, Verg. georg. 2, 70.
    ————————
    3. mālus, ī, m. (aus *mādos od. *mazdos = ahd. mast Stange, nhd. Mast), jeder senkrecht stehende Balken, der Ständer, I) im allg.: malos exaequantes altitudinem iugi subrexit, Frontin. strat. 3, 8, 3. – II) insbes.: 1) der Mast, Mastbaum (auch arbor mali, arbor malus u. bl. arbor, s. arbor no. I, 2, b), malus navis, Vulg. Isai. 30, 17: malum erigere, Cic., od. attollere, Verg.: malum inclinare, Liv.: malos scandere, Cic.: escendere in malum, Varro fr. u. Liv.: ascendere in malum, Oros.: antemnas ad malos destinare, Caes. – 2) im Zirkus u. Theater der Mast, an dem die übergespannten Tücher befestigt waren, Lucr. 6, 110. Liv. 39, 7, 8. – 3) das in der Kelter geradestehende Holz, der Baum, Plin. 18, 318. – 4) turrium mali, die langen Eckständer der Türme, Caes. b. G. 7, 22, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > malus

  • 9 cado

    cado, cecidī, cāsūrus, ere (altind. çad-, Perf. çaçáda, Fut. çatsyanti, »abfallen, ausfallen«), fallen, sinken, zuw. auch sich senken, I) im allg.: A) eig.: a) v. lebl. Subjj., absol.: quare calix, si cecidit, frangitur; spongia, si cecidit, non frangitur, Sen.: bis patriae cecidere manus, Verg.: articulus ad numerum cadens, der nach dem Takte sich senkende Finger, Cic. – a mento cadit manus, Ov.: arma alci cadunt de manibus, Cic. (u. arma de manibus alcis delapsa cadunt, Cic.): cadere ex muro, Liv.: ex arbore, Plin.: e celsiore scopulo, von einer steilen Höhe herabstürzen (bildl.), Amm.: de tertio cenaculo deorsum, ulg.: tum arbores in te cadent, Plaut.: caelo u. de caelo (v. Meteorsteinen), Liv.: sinu, Ov. – in terram, Cic., od. ad terram, Quint.: in sinum, Ov.: in alqm, Plaut.: supra caput alcis, Lucr. – in Euboico litore saxea pila cadit, Verg. – deorsum, Plaut.: gravatim, Lucr. So nun bes.: α) v. Geschossen, fallen, cadunt tela retusa, Ov.: in hostem, Curt.: in humum, Curt. – frustra, Sen.: ut tela in vanum cadant, Sen.: levius, auffallen, Caes. – so auch v. Blitzen, cadentia (einschlagende) fulmina, Curt.: quaecumque cadent, in te fulmina missa putes, Ov.: caelo cadunt fulmina, Petr.: fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu, Sen. – β) v. Würfel u. Wurf, fallen, ut (talus) cadat rectus, Cic. Tusc. 3, 54: u. (im Bilde) iudice fortunā cadat alea, Petr. poët. 122. v. 174; vgl. auch Ter. adelph. 741. – u. v. Lose, im Bilde, Liv. 2, 12, 16. – γ) v. Segeln, eingezogen werden, vela cadunt, Verg. Aen. 3, 207. Ov. fast. 3, 585. Gloss. IV, 468, 28. u. (bildl. = der Zorn legt sich) Ov. art. am. 1, 373. – δ) v. Gewändern, pallium interdum cadit, ut candidos nudet umeros, Hieron. ep. 117, 7 extr. – ε) v. Flüssigkeiten (v. Regen, Schnee, Tau, Wassertropfen, Wellen, Gewässern, Tränen usw.), fallen, sich ergießen, cadere imbres, Lucr.: imbres cadentes, Mela: nix cadens, Lucr.: cadentes assidue nives, Mela: ad cenam non ibo, si nives cadent, Sen. (vgl. nix): guttae cadentes, Cic.: ros cadit, Plaut., rores cadunt, Plin.: lacrimae tam iuste cadentes, Sen.: ha lacrimae per elisionem cadunt nolentibus nobis, Sen.: sine fine cadentes aquae (Regengüsse), Sen.: haemorrhoides cadere cogit, Scribon.: e capillis ros cadit, Ov.: cadunt toto de corpore guttae, Ov.: u. (im Bilde) Graeco fonte cadent (verba), Hor.: ut (Athos) aestimetur altior, quam unde imbres cadunt, Solin. – in ora, per genas (von Tränen), Ov.: in petram (v. einer Quelle), Curt.: in sinum maris (v. einem Flusse), Liv.: u. so in mare (v. einem Sumpfe), Curt.: in Maeandrum (v. einem Flusse), Liv.: ex India in Hyrcaniam (v. Meere), Curt. – silanus iuxta cadens (plätschernder), Cels. – ζ) v. Schatten, fallen, altis de montibus, Verg.: umbra modo brevior modo longior hāc vel illā cadit, Sen.: arboris antiquae quā levis umbra cadit, Tibull.: in ea India umbrae in meridiem cadunt, Plin.: ne umbrae in corpora cadant (auf einem Gemälde), Quint.: longius cadentes umbrae, die sich verlängernden (der Menschen), Flor. – η) v. dem, was auf natürlichem Wege von selbst od. künstlich sich trennt, sich loslöst u. abfällt, fallen, ab-, ausfallen, ausgehen, priora (medicamenta) fasciā deliganda sunt, ne per somnum cadant, Cels. – an od. von Bäumen od. Pflanzen, folia nunc cadunt, Plaut.: arbori od. ex arbore folia cadunt, Plin.: u. casuri flosculi, Quint.: motis poma cadunt ramis, Ov.: u. folia de arboribus cadunt, Mythogr. Lat. – am od. vom tier. Körper, donec crustae cadant, Cels.: vitiosi ungues cadunt, Cels.: cadunt capilli, Petr.: cadit pilus quadrupedibus, Plin.: a fronte (am Vorderhaupt) cadunt pili, Vulg.: tondenti barba cadit, Verg.: cadit dens, Cels.: dentes cadunt, Plaut. u. Plin.: cadunt alci dentes, Sen. – θ) v. der Sonne u.a. Gestirnen, v. Tage, v. Jahreszeiten, sinken, sich neigen, untergehen (Ggstz. oriri), in densam umbram, Curt., od. in mare, Flor. (v. der Sonne): in Oceanum (v. Gestirnen), Prop.: Delia (Mond) exoriens simul atque cadens, Manil. – infra caelum et sidera nox cadit, die Nacht erhebt sich nicht bis zum Himmel u. bis zu den Sternen, Tac.: quā (wo) tristis Orion cadit, Hor. – hiems cecidit (ist dahin), referent illam sui menses, Sen. ep. 36, 11. – dah. sol cadens, poet. = Abend, Westen, iuxta solem cadentem, Verg. Aen. 4, 480: soli subiecta cadenti arva, Avien. descr. orb. 273. – ι) v. Winden, Stürmen, Orkanen, sich legen (Ggstz. surgere; vgl. Drak. Liv. 26, 39, 8 u. 29, 27, 10), ventus premente nebulā cecidit, Liv.: ubi primum aquilones (ii namque per aliquot dies tenuerunt) cecidere, Liv.: cadente iam euro, Liv.: sic cunctus cecidit pelagi fragor, Verg. – κ) v. Worten usw., dem Munde entfallen, sic iterat voces et verba cadentia tollit, Hor.: haec aliis male dicta cadant, Tibull.: neu tibi pro vano verba benigna cadant, Prop.: haud irritae cecidere minae, Liv. – λ) (als gramm. u. rhet. t. t.) v. Wort- u. Tonfall, abfallen, verlaufen, enden, quod verba melius in syllabas longiores cadunt, Cic.: quā (litterā m) nullum Graecum verbum cadit, Quint.: quae cadunt similiter, gleiche Abfälle (ὁμοιόπτωτα; dagegen quae similiter desinunt, gleiche Ausgänge [wie unsere Reime], ὁμοιοτέλευτα), Cic. de or. 3, 206: similiter cadens (Gleichheit des Falles) exornatio appellatur, cum etc., Cornif. rhet. 4, 28: ultima syllaba in gravem cadit, Quint. – cadere numerose, aptissime, Cic.: numerus opportune cadens, Quint.

    b) v. leb. Wesen, α) übh.: ubi circumvortor (mich im Tanze herumdrehe), cado, Plaut.: et labaris oportet et arietes et cadas, Sen.: cecidit coxamque fregit, Plin. ep.: sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, Augustin.: fratrem suum pugno ictum a Kaesone cecidisse, Liv.: si prolapsus cecidisset, Liv.: cadere solere u. saepius cadere (v. Fallsüchtigen), Cels. u. Plin. Val.: u. (im Bilde) magnus orator minime in lubrico versabitur, et si semel constiterit, numquam cadet, Cic.: u. (im Bilde), securus cadat an recto stet fabula talo, Hor. – ab alto (v. Vögeln), Plin.: de equo, Plaut. u. Cic.: de sella, Augustin. – alci ad pedes, Eutr.: in terram, in die Erde sinken (v. Körper), Cic.: alte in terram, Varr. fr.: in pedes alcis, Sen. rhet.: in patrios pedes, Ov.: in vulnus, Liv.: in vultus, Ov.: in transtra, sich ganz auf die Ruderbänke niederbeugen (= mit voller Kraft rudern), Lucan.: alci ad pedes, Eutr. 4, 7. Augustin. serm. 143, 4: alcis ad pedes, Vulg. Luc. 8, 41 u. Ioann. 11, 32: super collum alcis (jmdm. um den Hals), Vulg. Luc. 15, 20. – praecipitem, Verg.: pronum, Ov.: supinum, Suet.: honestius, Suet. – β) vom Weibe = sich einem Manne hingeben (Ggstz. demitti), Plaut. Pers. 656. Tibull. 4, 10, 2. Sen. contr. 1, 3, 7. – γ) v. Neugeborenen, de matre cadens, Stat. Theb. 1, 60: matre cadens, Val. Flacc. 1, 355. – u. v. der Sitte, Neugeborene vor die Füße des Vaters zu legen, tellure cadens, Stat. silv. 1, 2, 209 u. 5, 5, 69.

    B) übtr.: a) wohin fallen = kommen, geraten, α) übh.: abrupte in narrationem, in die E. wie mit der Tür ins Haus fallen (v. Redner), Quint. 4, 1, 79. – β) in od. auf eine Zeit fallen, in ihr eintreten, in id saeculum Romuli cecidit aetas, Cic.: considera, ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic. – bes. v. Zahlungen, fällig werden, einkommen, in eam diem cadere nummos, qui a Quinto debentur, Cic.: sed ei ex praediis, ut cadet, ita solvetur, Cic. – γ) in die Sinne od. geistige Anschauung fallen, kommen, ihr anheimfallen, unterworfen werden, sub sensum aliquem, Cic.: sub sensum cernendi, Cic.: sub oculos, sub aspectum, in conspectum, Cic.: sub aspectum et tactum, Cic.: sub aurium mensuram aliquam, Cic.: sub iudicium sapientis et delectum, Cic.: sub intellegentiam, Cic.: in deliberationem, in nostram intellegentiam, Cic.: ne in cogitationem quidem, nicht einmal gedacht werden können, Cic. – δ) in eine gewisse Klasse usw. fallen, ihr zufallen, anheimfallen, zu ihr gehören, in idem genus orationis, Cic.: u. sub eandem rationem, Cic.: in unam quaestionem (v. mehreren), Quint.: sub nullam regulam cadere posse, unter keine Regel gebracht werden können, Sen.: ultra medicinae professionem, Scrib. – ε) in einen Zustand, in ein Verhältnis fallen, verfallen, geraten, ihm anheimfallen, von Pers., in morbum, Cic.: in unius potestatem, Cic.: sub populi Romani imperium ditionemque, Cic.: in offensionem alcis, Cic.: in suspicionem alcis, Nep.: u. in aliquam vituperationem, Cic.: in peccatum, der S. verfallen, Augustin. in psalm. 65, 13. – ζ) an jmd. fallen, jmdm. zufallen, anheimfallen = zuteil werden, m. Ang. an wen? durch ad m. Akk., regnum praeceps ad servitia (die Sklaven) cadit, Liv.: ad regna alcis, Lucr. – u. durch Dat., quibus ad portas cecidit custodia sorti (Abl.), Verg. – η) auf jmd. fallen, d.i. jmd. treffen, auf jmd. od. etw. Anwendung finden, auf od. für jmd. od. etw. passen, jmdm. beigelegt-, zugemutet werden können, mit etw. stimmen, non cadit in hos mores, non in hunc hominem ista suspicio, Cic.: hoc verbum, hoc nomen cadit in alqm, Cic.: non cadit in te superbia, Curt.: cadit ergo in bonum virum mentiri emolumenti sui causā, criminari etc.? Cic.: cadit igitur in eundem et misereri et invidere, Cic.: in consuetudinem nostram non caderet, es würde mit unserem Sprachgebrauche nicht übereinstimmen, Cic.

    b) seinem Verlaufe od. Erfolge nach fallen = eintreten, sich ereignen, sich zutragen, so u. so ausfallen, ablaufen, von Ereignissen, Versprechen u. dgl., quae tum maxime acciderant, casura praemonens, Liv.: si quid adversi casurum foret, Liv.: quid, si hostem habuissemus, casurum fuisset, Liv.: vota cadunt, treten ein, d.i. gehen in Erfüllung, Tibull. 2, 2, 17 (versch. von omnia ingrato litore vota cadunt, im Bilde = bleiben unerfüllt, Prop. 1, 17, 4). – c. fortuito, Cic.: c. feliciter, Sen. rhet.: c. male, Caes.: hoc adhuc percommode cadit, quod (daß usw.), Cic.: quod melius caderet nihil vidi, Cic.: res cecidit praeter opinionem, Nep., od. aliter ac putaram, Cic.: cecidit ut volumus et optamus (ganz erwünscht), Cic.: commodius cadere non potuit, Cic.: durius et contra praedicta cadentibus rebus, Suet. – si non omnia caderent secunda, Caes.: ut irrita promissa eius caderent, Liv. – res quocunque cadent etc., Verg.: leviter curare videtur, quo promissa cadant, Hor.: etsi verebar, quorsum id casurum esset, Cic.: aliorsum vota ceciderunt, Flor. – ni misericordia in perniciem casura esset, Cic.: cadere ad od. in irritum, fehlschlagen, vereitelt werden, fruchtlos bleiben (v. Hoffnung usw.), Liv. u. Tac.: so auch in cassum, Plaut. u. Lucr., u. frustra, Tac. – m. Ang. wem? etw. eintritt, sich ereignet, begegnet, durch Dat., ut nihil ipsis iure incommodi cadere possit, Cic.: insperanti mihi cecidit, ut etc., Cic.: hoc cecidit mihi peropportune, quod etc., Cic.: nihil mihi optatius cadere potest, quam ut etc., Cic.: qua in re mihi videtur illud perquam venuste (ganz allerliebst) cecidisse, ut (daß) etc., Cael. in Cic. ep.: sed certe a te mihi omnia semper honesta et iucunda ceciderunt, Cic. – nimia illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit, schlägt um in usw. (wie μεταβάλλει), Cic. de rep. 1, 68.

    c) gleichs. zu Boden fallen, sinken, α) v. Pers., αα) durch Verlust der Macht, des Ansehens, des Kredits im Staats- u. Privatleben, turpius est enim privatim cadere quam publice, Cic.: tam graviter c., Cic.: eminentis vitae exitus est cadere, Sen. – ββ) durch Verlust des Prozesses, fallen = den Prozeß verlieren, verurteilt werden, absol., Tac. hist. 4, 6: in iudicio, Cic.: causā, Cic. u. ICt., od. formulā, Sen. u. Quint., infolge eines Formfehlers den Prozeß verlieren (s. Piderit Cic. de or. 1, 166. Halm Cic. Mur. 9): coniurationis crimine, Tac.: ore impudico (accusatoris), Tac. – γγ) durch Verlust des moralischen Haltes, Mutes, frangi repente et ita cadere, ut nulla res te ad aequitatem animi possit postea extollere, Cic.: non debemus ita cadere animis (den Mut verlieren), quasi etc., Cic. ep. 6, 1, 4. – β) v. Lebl., αα) durch Abnahme der extensiven od. intensiven Stärke, sinken, schwinden, cadunt vires, Lucr.: cadit vis venti, Liv. – cadit alci ira, Liv., u. (poet.) cadit ira fulminis, Prop.: cadit ira metu, Ov. – ββ) durch Abnahme des moral. Haltes, sinken, entsinken, nec debilitari animos aut cadere patitur (amicitia), Cic.: castris amissis od. alienis cladibus ceciderant animi, Liv. (s. Drak. Liv. 1, 11, 3): cecidere illis animique manusque, Ov. – γγ) durch Abnahme od. Verlust der Geltung, Macht, fallen, sinken, an Geltung-, an Bedeutung-, an Ansehen verlieren, pretia militiae casura in pace, Liv.: tua laus pariter cum re publica cecidit, Cic.: tanta civitas si cadet, Cic.: auctoritas principum cecidit, Cic.: multa renascentur, quae cecidere, cadentque quae nunc sunt in honore vocabula, Hor.: si magnus vir cecidit, magnus iacuit, Sen. – huc cecidisse Germani exercitus gloriam, ut etc., so weit (so tief) sei der R. des germ. H. gesunken, daß usw., Tac. – Unpers., periculum est, ne cadatur, Augustin. de dono persev. 1.

    II) prägn., fallen = hinsinken, zusammensinken, a) v. lebl. Subjj.: α) fallen = einfallen, einsinken, zusammenfallen, -sinken, verfallen, versinken, cadunt toti montes, Lucr.: at mundus aliquando est casurus? Ps. Quint. decl. – v. menschl. Gliedmaßen, cadunt alci oculi, fallen zu, Cic.: cadentes in ipso opere oculi, Sen.: cadentes iam oculos ad meum nomen erexit, Sen. rhet.: venas cadentes vino fulcire od. reficere, Sen. – β) fallen = erobert u. zerstört werden, von Städten, non tota cadet Troia, Ov.: cadere Argolico sub milite Troiam, Ov.

    b) v. leb. Wesen, fallen, sinken = tot hinsinken, α) von Menschen, teils gewaltsam, sowohl durch fremde Hand, im Kampfe, Kriege, od. durch Gift, durch das Henkerschwert usw., hinterlistig usw., pauci de nostris cadunt, Caes.: pauci utrimque cecidere, Liv.: ante signa circaque omnes ceciderant, Liv.: adversum femur tragulā graviter ictus cecidit, Liv.: confossi ceciderunt, Liv. – cadere in acie, Cic., in proelio, in eo bello, Nep.: acie civili, Ov.: pugnā Cannensi, Liv.: inter signa Samnitium, Liv.: in Hispania, Liv. – in pio officio, Ov. – telis, Tac.: iaculo eminus, Ov.: u. Marte suo per mutua vulnera, Ov.: u. per alqm iustā morte, Hor.: per acies aut proscriptione, Tac.: fraude muliebri, Tac.: poenali gladio (unter dem Henkerschwert), Amm. 27, 12, 3. – pro patria, Quint.: pro optimatibus, Tac. – neque illius interest, quemadmodum aut ubi cadam, Iustin.: in pugna acceptis a forti adversario vulneribus honeste cadere, Cic.: super LX milia non armis telisque Romanorum, sed... oblectationi oculisque ceciderunt, Tac.: cadere cum dignitate, Cic.: iure belli, Tac. – m. Ang. von wem? durch ab m. Abl. (s. Burm. Ov. met. 5, 192. Nipp. Tac. ann. 16, 9. Ruhnk. Suet. Oth. 5, 1): a tanto viro, Ov.: a centurione advorsis vulneribus tamquam in pugna, Tac.: nihil referre an ab hoste in acie an in foro sub creditoribus caderet, Suet.: poet. durch bl. Abl., Thessalo victore, Hor. – m. Ang. wem zuliebe? durch Dat., illud rogo, legi potius quam scorto cadat (hingerichtet werde), Sen. contr. 9 (4), 25. § 8. – als durch eigene Hand, suā manu, Tac.: exitu voluntario, Tac. – teils durch Schicksals Hand, in den Tod-, ins Grab sinken, vivam, si vivet; si cadet illa, cadam, Prop. – cadere ferrove fatove, Ov. – β) v. Opfertieren, fallen = als Opfer geschlachtet werden, geopfert werden, si tener pleno cadit haedus anno, Hor.: hostia cadit ante aras, Verg.: quae prima hostia ante foculum cecidit, Val. Max. – m. Ang. wem? durch Dat., agna cadet vobis, Tibull.: ovis cadit deo, Ov.: u. (im Bilde) nostrae cadens ferus Hannibal irae, Corn. Sever. (poët.) bei Sen. suas. 6, 26. – / Abl. Partiz. Präs. cadenti, Lucr. 3, 466: Genet. Plur. cadentum, Verg. Aen. 10, 674 u. 12, 410. Sil. 4, 424.

    lateinisch-deutsches > cado

  • 10 cuento

    m.
    1 tale.
    cuento de hadas fairy tale
    cuento popular folk tale
    2 short story.
    3 story, lie (informal) (mentira, exageración).
    cuento chino tall story, whopper
    pres.indicat.
    1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: contar.
    * * *
    1 (relato) story, tale
    2 LITERATURA short story
    4 familiar (embuste) fib, story
    \
    ¿a cuento de qué? familiar why?, what for?
    dejarse de cuentos familiar (ir al grano) to get to the point 2 (decir mentiras) to stop telling fibs
    ir con el cuento a alguien to go and tell somebody
    no hagas como el cuento de la lechera figurado don't count your chickens before they are hatched
    tener mucho cuento familiar to make a lot of fuss
    traer algo a cuento figurado to bring something up
    venir a cuento to be pertinent
    cuento chino tall story
    cuento de hadas fairy tale
    * * *
    noun m.
    story, tale
    * * *
    I
    SM
    1) (=historia corta) short story; [para niños] story, tale

    el cuento de Blancanievesthe tale o story of Snow White

    de cuento, un héroe de cuento — a storybook o fairytale hero

    ir con el cuento, en seguida le fue con el cuento a la maestra — he went straight off and told the teacher

    el cuento de la lechera —

    2) * (=mentira)

    no le duele nada, no es nada más que cuento — it doesn't hurt at all, he's just putting it on

    ¡no me cuentes cuentos!, ¡no me vengas con cuentos!, ¡déjate de cuentos! — don't give me that! *

    eso se me hace cuento Cono Sur * I don't believe that for a minute, come off it! *

    tener cuento, tu hermanito tiene mucho cuento — your little brother is a big fibber *

    cuento chino — tall story, cock-and-bull story *

    ¡no me vengas con cuentos chinos! — don't give me that (rubbish)! *

    el cuento del tío And, Cono Sur confidence trick, confidence game ( EEUU)

    3) [otras locuciones]

    ¿a cuento de qué?, ¿a cuento de qué sacas ese tema ahora? — what are you bringing that up for now?

    traer algo a cuento — to bring sth up

    venir a cuento, eso no viene a cuento — that's irrelevant, that doesn't come into it, that has nothing to do with it

    4) frm (=cómputo)
    II
    SM [de bastón] point, tip
    * * *
    I
    1)
    a) ( narración corta) short story; ( para niños) story, tale

    el cuento de Cenicientathe tale o story of Cinderella

    aplícate el cuento — (fam) take note

    cuento de nunca acabar: esto es el cuento de nunca acabar it just never ends, it just goes on and on; traer algo a cuento to bring something up; venir a cuento: eso no viene a cuento that doesn't come into it; sin venir a cuento — for no reason at all

    b) ( chiste) joke, story
    2)
    a) (fam) ( chisme)

    comer cuentos — (Ven fam) to fall for anything

    b) (fam) (mentira, excusa) story (colloq)

    hacerle al cuento — (Méx fam) to pretend

    c) (fam) ( exageración)
    3) ( número)

    sin cuento — countless, innumerable

    II
    * * *
    = story, story book [storybook], tale, yarn, nursery story, storie.
    Nota: Forma arcaica de "story".
    Ex. There were lessons in this story which appear to have been ignored but remain valid for the future.
    Ex. These he bound up in three volumes, and on the fly leaf of the first volume wrote 'I have always retained a kind of affection for little story books, as they recall muy early days'.
    Ex. 'I only wanted to write an interesting tale,' he will say, ignoring that the interest of a story almost always comes from seeing the human will in action -- against chaos or against order.
    Ex. Every teacher, I suppose, has his own collection of favorite yarns based on personal experiences.
    Ex. The child who has the advantage of being brought up enriched by hearing stories and reading books will have the opportunity to air his knowledge about the characters in nursery stories.
    Ex. One of these collectors was a Captain Cox, stone mason of Coventry, a person with 'great oversight... in matters of storie'.
    ----
    * aplicársele el cuento a Alguien = cap + fit.
    * contar un cuento = tell + story.
    * cuenta-cuentos = storyteller [story-teller], storytelling [story-telling].
    * cuento chino = tall tale, tall story.
    * cuento de hadas = fairy story, fairy tale [fairytale].
    * cuento de viejas = old wives' tale.
    * cuento escrito = written story.
    * cuento infantil = picture book.
    * cuento popular = folk tale, folktale [folk tale].
    * hora del cuento = story hour [storyhour], storytelling [story-telling], storytime [story time].
    * lectura de cuentos = story reading.
    * narración de cuentos = storytelling [story-telling].
    * narrador de cuentos = storyteller [story-teller], story teller.
    * que no viene a cuento = off-topic.
    * rincón del cuento, el = storycorner, the.
    * ¡se te acabó el cuento! = the jig's up!.
    * sin venir a cuento = out of the blue, like a bolt out of the blue, like a bolt from the blue, for no reason, for no specific reason, for no particular reason, for no good reason.
    * urdir un cuento = weave + a tale.
    * vivir del cuento = live off + the fat of the land.
    * * *
    I
    1)
    a) ( narración corta) short story; ( para niños) story, tale

    el cuento de Cenicientathe tale o story of Cinderella

    aplícate el cuento — (fam) take note

    cuento de nunca acabar: esto es el cuento de nunca acabar it just never ends, it just goes on and on; traer algo a cuento to bring something up; venir a cuento: eso no viene a cuento that doesn't come into it; sin venir a cuento — for no reason at all

    b) ( chiste) joke, story
    2)
    a) (fam) ( chisme)

    comer cuentos — (Ven fam) to fall for anything

    b) (fam) (mentira, excusa) story (colloq)

    hacerle al cuento — (Méx fam) to pretend

    c) (fam) ( exageración)
    3) ( número)

    sin cuento — countless, innumerable

    II
    * * *
    = story, story book [storybook], tale, yarn, nursery story, storie.
    Nota: Forma arcaica de "story".

    Ex: There were lessons in this story which appear to have been ignored but remain valid for the future.

    Ex: These he bound up in three volumes, and on the fly leaf of the first volume wrote 'I have always retained a kind of affection for little story books, as they recall muy early days'.
    Ex: 'I only wanted to write an interesting tale,' he will say, ignoring that the interest of a story almost always comes from seeing the human will in action -- against chaos or against order.
    Ex: Every teacher, I suppose, has his own collection of favorite yarns based on personal experiences.
    Ex: The child who has the advantage of being brought up enriched by hearing stories and reading books will have the opportunity to air his knowledge about the characters in nursery stories.
    Ex: One of these collectors was a Captain Cox, stone mason of Coventry, a person with 'great oversight... in matters of storie'.
    * aplicársele el cuento a Alguien = cap + fit.
    * contar un cuento = tell + story.
    * cuenta-cuentos = storyteller [story-teller], storytelling [story-telling].
    * cuento chino = tall tale, tall story.
    * cuento de hadas = fairy story, fairy tale [fairytale].
    * cuento de viejas = old wives' tale.
    * cuento escrito = written story.
    * cuento infantil = picture book.
    * cuento popular = folk tale, folktale [folk tale].
    * hora del cuento = story hour [storyhour], storytelling [story-telling], storytime [story time].
    * lectura de cuentos = story reading.
    * narración de cuentos = storytelling [story-telling].
    * narrador de cuentos = storyteller [story-teller], story teller.
    * que no viene a cuento = off-topic.
    * rincón del cuento, el = storycorner, the.
    * ¡se te acabó el cuento! = the jig's up!.
    * sin venir a cuento = out of the blue, like a bolt out of the blue, like a bolt from the blue, for no reason, for no specific reason, for no particular reason, for no good reason.
    * urdir un cuento = weave + a tale.
    * vivir del cuento = live off + the fat of the land.

    * * *
    A
    1 (narración corta) short story; (para niños) story, tale
    escritor de cuentos a short-story writer
    libro de cuentos book of short stories
    el cuento de Caperucita Roja the tale o story of Little Red Riding Hood
    cuéntame un cuento tell me a story
    aplícate el cuento ( fam); take note
    contar el cuento: un minuto más y no habría contado el cuento one minute more and I wouldn't have been here o have lived to tell the tale ( colloq)
    el cuento de nunca acabar: ¿otra vez nos vamos a mudar? esto es el cuento de nunca acabar we're going to move again? this is like a neverending story o there seems to be no end to this
    traer algo a cuento to bring sth up
    venir a cuento: no saques a relucir cosas que no vienen a cuento don't dredge up things that have nothing to do with this o which have no bearing on this o which are irrelevant
    sin venir a cuento for no reason at all
    2 (chiste) joke, story
    ¿sabes el cuento del elefante que …? do you know the joke o ( colloq) the one about the elephant that …?
    Compuestos:
    short story
    fairy story, fairy tale
    B
    1 ( fam)
    (chisme): se enteró y le fue con el cuento al profesor she found out and ran off to tell the teacher ( colloq)
    siempre anda con cuentos sobre todo el mundo she's always gossiping about everybody
    comer cuentos ( Ven fam): ¡tú sí que comes cuentos! you're so gullible! o you'd believe anything! o ( colloq) you'd fall for anything!
    2 ( fam) (mentira, excusa) story ( colloq)
    no me vengas con cuentos I'm not interested in excuses o stories
    hacerle al cuento ( Méx fam); to pretend, put sb on ( AmE colloq), have sb on ( BrE colloq)
    3 ( fam)
    (exageración): todos esos lloros son puro cuento para que te perdone all that crying is just put on to get me to forgive you
    ¡qué vas a estar enfermo!, ¡tú lo que tienes es mucho cuento! you're not sick, you're just putting it on! ( colloq), you're not sick, stop fibbing! ( colloq)
    Compuestos:
    ( fam):
    eso de que se va a casar es un cuento chino all that stuff about getting married is a load of baloney o ( AmE) bull o ( BrE) rubbish ( colloq)
    yo no soy tan ingenuo, así que no me vengas con cuentos chinos I'm not as gullible as you think, so don't give me your cock-and-bull story ( colloq)
    (CS fam): el cuento del tío a con trick
    me quiso hacer el cuento del tío y no me dejé he tried to con me o pull a fast one on me but I didn't fall for it ( colloq)
    ( fam); old wives' tale
    C
    (número): sin cuento countless, innumerable
    * * *

     

    Del verbo contar: ( conjugate contar)

    cuento es:

    1ª persona singular (yo) presente indicativo

    Multiple Entries:
    contar    
    cuento
    contar ( conjugate contar) verbo transitivo
    1dinero/votos/días to count;

    y eso sin cuento las horas extras and that's without including overtime;
    lo cuento entre mis amigos I consider him (to be) one of my friends
    2cuento/chiste/secreto to tell;

    es muy largo de cuento it's a long story;
    ¿qué cuentas (de nuevo)? (fam) how're things? (colloq)
    verbo intransitivo
    1 ( en general) to count;

    ¿este trabajo cuenta para la nota final? does this piece of work count toward(s) the final grade?;
    ella no cuenta para nada what she says (o thinks etc) doesn't count for anything
    2

    a)persona/ayuda/discreción to count on, rely on;

    cuento contigo para la fiesta I'm counting o relying on you being at the party;

    sin cuento con que … without taking into account that …


    c) (frml) ( tener) to have;


    contarse verbo pronominal
    a) (frml) ( estar incluido):


    su novela se cuenta entre las mejores his novel is among the best
    b)

    ¿qué te cuentas? how's it going? (colloq)

    cuento sustantivo masculino

    ( para niños) story, tale;

    cuento de hadas fairy story, fairy tale;
    venir a cuento: eso no viene a cuento that doesn't come into it;
    sin venir a cuento for no reason at all

    c) (fam) (mentira, excusa) story (colloq);

    no me vengas con cuentos I'm not interested in your excuses o stories

    d) (fam) ( exageración):


    eso es un cuento chino what a load of baloney;
    el cuento del tío a con trick
    contar
    I verbo transitivo
    1 (un suceso, una historia) to tell
    2 (numerar) to count
    II verbo intransitivo to count
    ♦ Locuciones: contar con, (confiar en) to count on
    (constar de) to have
    cuento sustantivo masculino
    1 story
    2 Lit short story
    contar un cuento, to tell a story
    cuento de hadas, fairy tale
    3 (embuste) lie: ¡déjate de cuentos!, get on with it!
    4 (cotilleo, acusación) ya le fue con el cuento a la suegra, she ran off to tell the tale to her mother-in-law
    5 cuento chino, tall story
    ♦ Locuciones: figurado eso no viene a cuento, that's beside the point
    vivir del cuento, to live off other people
    ' cuento' also found in these entries:
    Spanish:
    colorín
    - gratuitamente
    - historia
    - historieta
    - modular
    - moraleja
    - novela
    - si
    - tal
    - alargar
    - aquél
    - chabacano
    - chiste
    - colar
    - contar
    - inventar
    - relato
    - tragar
    - venir
    English:
    bank on
    - cock and bull story
    - expect
    - fairy story
    - fairy tale
    - horror story
    - lurid
    - moral
    - number
    - racy
    - relate
    - run
    - spin out
    - story
    - tale
    - tall story
    - tell
    - unfold
    - yarn
    - act
    - eye
    - fairy
    - old
    - short
    - tall
    - way
    - yet
    * * *
    nm
    1. [narración] short story;
    [fábula] tale;
    un libro de cuentos a storybook;
    contar un cuento to tell a story;
    venir a cuento to be relevant;
    sin venir a cuento for no reason at all;
    y eso, ¿a cuento de qué? what's all this in aid of?;
    aplicarse el cuento: ¿ves lo que le ha pasado? pues aplícate el cuento see what happened to him? well, you just have a good think about that;
    Fam
    ir con el cuento a alguien to go and tell sb;
    Fam
    ser el cuento de nunca acabar to be a never-ending story o an endless business
    cuento de hadas fairy tale; Fam el cuento de la lechera:
    es el cuento de la lechera that's pie in the sky
    2. Fam [mentira, exageración] story, lie;
    ¡déjate de cuentos! stop making things up!, don't give me that!;
    ése tiene mucho cuento he's always putting it on;
    venir con cuentos to tell fibs o stories;
    CSur
    hacerle a alguien el cuento del tío to pull a scam on sb, to con sb;
    Esp
    tener más cuento que Calleja to be a big fibber;
    vivir del cuento to live by one's wits
    cuento chino:
    lo del final del mundo es cuento chino that stuff about the end of the world is a load of Br rubbish o US bull;
    a mí no me vengas con cuentos chinos don't give me that (US rubbish o US bull)
    * * *
    m
    1 (short) story;
    cuento de nunca acabar fig never-ending story;
    2 ( pretexto) excuse;
    tener mucho cuento put it on fam ;
    vivir del cuento fam live off other people
    3
    :
    venir a cuento be relevant;
    eso no viene a cuento that’s irrelevant;
    traer a cuento bring up
    * * *
    cuento nm
    1) : story, tale
    2)
    cuento de hadas : fairy tale
    3)
    sin cuento : countless
    * * *
    1. (en general) story [pl. stories] / tale
    2. (en literatura) short story

    Spanish-English dictionary > cuento

  • 11 cado

    cado, cecidī, cāsūrus, ere (altind. çad-, Perf. çaçáda, Fut. çatsyanti, »abfallen, ausfallen«), fallen, sinken, zuw. auch sich senken, I) im allg.: A) eig.: a) v. lebl. Subjj., absol.: quare calix, si cecidit, frangitur; spongia, si cecidit, non frangitur, Sen.: bis patriae cecidere manus, Verg.: articulus ad numerum cadens, der nach dem Takte sich senkende Finger, Cic. – a mento cadit manus, Ov.: arma alci cadunt de manibus, Cic. (u. arma de manibus alcis delapsa cadunt, Cic.): cadere ex muro, Liv.: ex arbore, Plin.: e celsiore scopulo, von einer steilen Höhe herabstürzen (bildl.), Amm.: de tertio cenaculo deorsum, ulg.: tum arbores in te cadent, Plaut.: caelo u. de caelo (v. Meteorsteinen), Liv.: sinu, Ov. – in terram, Cic., od. ad terram, Quint.: in sinum, Ov.: in alqm, Plaut.: supra caput alcis, Lucr. – in Euboico litore saxea pila cadit, Verg. – deorsum, Plaut.: gravatim, Lucr. So nun bes.: α) v. Geschossen, fallen, cadunt tela retusa, Ov.: in hostem, Curt.: in humum, Curt. – frustra, Sen.: ut tela in vanum cadant, Sen.: levius, auffallen, Caes. – so auch v. Blitzen, cadentia (einschlagende) fulmina, Curt.: quaecumque cadent, in te fulmina missa putes, Ov.: caelo cadunt fulmina, Petr.: fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu, Sen. – β) v. Würfel u. Wurf, fallen, ut (talus) cadat rectus, Cic. Tusc. 3, 54: u. (im Bilde) iudice fortunā cadat alea, Petr. poët.
    ————
    122. v. 174; vgl. auch Ter. adelph. 741. – u. v. Lose, im Bilde, Liv. 2, 12, 16. – γ) v. Segeln, eingezogen werden, vela cadunt, Verg. Aen. 3, 207. Ov. fast. 3, 585. Gloss. IV, 468, 28. u. (bildl. = der Zorn legt sich) Ov. art. am. 1, 373. – δ) v. Gewändern, pallium interdum cadit, ut candidos nudet umeros, Hieron. ep. 117, 7 extr. – ε) v. Flüssigkeiten (v. Regen, Schnee, Tau, Wassertropfen, Wellen, Gewässern, Tränen usw.), fallen, sich ergießen, cadere imbres, Lucr.: imbres cadentes, Mela: nix cadens, Lucr.: cadentes assidue nives, Mela: ad cenam non ibo, si nives cadent, Sen. (vgl. nix): guttae cadentes, Cic.: ros cadit, Plaut., rores cadunt, Plin.: lacrimae tam iuste cadentes, Sen.: ha lacrimae per elisionem cadunt nolentibus nobis, Sen.: sine fine cadentes aquae (Regengüsse), Sen.: haemorrhoides cadere cogit, Scribon.: e capillis ros cadit, Ov.: cadunt toto de corpore guttae, Ov.: u. (im Bilde) Graeco fonte cadent (verba), Hor.: ut (Athos) aestimetur altior, quam unde imbres cadunt, Solin. – in ora, per genas (von Tränen), Ov.: in petram (v. einer Quelle), Curt.: in sinum maris (v. einem Flusse), Liv.: u. so in mare (v. einem Sumpfe), Curt.: in Maeandrum (v. einem Flusse), Liv.: ex India in Hyrcaniam (v. Meere), Curt. – silanus iuxta cadens (plätschernder), Cels. – ζ) v. Schatten, fallen, altis de montibus, Verg.: umbra modo brevior modo longior hāc vel illā cadit, Sen.: arboris antiquae quā levis
    ————
    umbra cadit, Tibull.: in ea India umbrae in meridiem cadunt, Plin.: ne umbrae in corpora cadant (auf einem Gemälde), Quint.: longius cadentes umbrae, die sich verlängernden (der Menschen), Flor. – η) v. dem, was auf natürlichem Wege von selbst od. künstlich sich trennt, sich loslöst u. abfällt, fallen, ab-, ausfallen, ausgehen, priora (medicamenta) fasciā deliganda sunt, ne per somnum cadant, Cels. – an od. von Bäumen od. Pflanzen, folia nunc cadunt, Plaut.: arbori od. ex arbore folia cadunt, Plin.: u. casuri flosculi, Quint.: motis poma cadunt ramis, Ov.: u. folia de arboribus cadunt, Mythogr. Lat. – am od. vom tier. Körper, donec crustae cadant, Cels.: vitiosi ungues cadunt, Cels.: cadunt capilli, Petr.: cadit pilus quadrupedibus, Plin.: a fronte (am Vorderhaupt) cadunt pili, Vulg.: tondenti barba cadit, Verg.: cadit dens, Cels.: dentes cadunt, Plaut. u. Plin.: cadunt alci dentes, Sen. – θ) v. der Sonne u.a. Gestirnen, v. Tage, v. Jahreszeiten, sinken, sich neigen, untergehen (Ggstz. oriri), in densam umbram, Curt., od. in mare, Flor. (v. der Sonne): in Oceanum (v. Gestirnen), Prop.: Delia (Mond) exoriens simul atque cadens, Manil. – infra caelum et sidera nox cadit, die Nacht erhebt sich nicht bis zum Himmel u. bis zu den Sternen, Tac.: quā (wo) tristis Orion cadit, Hor. – hiems cecidit (ist dahin), referent illam sui menses, Sen. ep. 36, 11. – dah. sol cadens, poet. = Abend,
    ————
    Westen, iuxta solem cadentem, Verg. Aen. 4, 480: soli subiecta cadenti arva, Avien. descr. orb. 273. – ι) v. Winden, Stürmen, Orkanen, sich legen (Ggstz. surgere; vgl. Drak. Liv. 26, 39, 8 u. 29, 27, 10), ventus premente nebulā cecidit, Liv.: ubi primum aquilones (ii namque per aliquot dies tenuerunt) cecidere, Liv.: cadente iam euro, Liv.: sic cunctus cecidit pelagi fragor, Verg. – κ) v. Worten usw., dem Munde entfallen, sic iterat voces et verba cadentia tollit, Hor.: haec aliis male dicta cadant, Tibull.: neu tibi pro vano verba benigna cadant, Prop.: haud irritae cecidere minae, Liv. – λ) (als gramm. u. rhet. t. t.) v. Wort- u. Tonfall, abfallen, verlaufen, enden, quod verba melius in syllabas longiores cadunt, Cic.: quā (litterā m) nullum Graecum verbum cadit, Quint.: quae cadunt similiter, gleiche Abfälle (ὁμοιόπτωτα; dagegen quae similiter desinunt, gleiche Ausgänge [wie unsere Reime], ὁμοιοτέλευτα), Cic. de or. 3, 206: similiter cadens (Gleichheit des Falles) exornatio appellatur, cum etc., Cornif. rhet. 4, 28: ultima syllaba in gravem cadit, Quint. – cadere numerose, aptissime, Cic.: numerus opportune cadens, Quint.
    b) v. leb. Wesen, α) übh.: ubi circumvortor (mich im Tanze herumdrehe), cado, Plaut.: et labaris oportet et arietes et cadas, Sen.: cecidit coxamque fregit, Plin. ep.: sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, Augustin.: fratrem suum pugno ictum a Kaesone cecidis-
    ————
    se, Liv.: si prolapsus cecidisset, Liv.: cadere solere u. saepius cadere (v. Fallsüchtigen), Cels. u. Plin. Val.: u. (im Bilde) magnus orator minime in lubrico versabitur, et si semel constiterit, numquam cadet, Cic.: u. (im Bilde), securus cadat an recto stet fabula talo, Hor. – ab alto (v. Vögeln), Plin.: de equo, Plaut. u. Cic.: de sella, Augustin. – alci ad pedes, Eutr.: in terram, in die Erde sinken (v. Körper), Cic.: alte in terram, Varr. fr.: in pedes alcis, Sen. rhet.: in patrios pedes, Ov.: in vulnus, Liv.: in vultus, Ov.: in transtra, sich ganz auf die Ruderbänke niederbeugen (= mit voller Kraft rudern), Lucan.: alci ad pedes, Eutr. 4, 7. Augustin. serm. 143, 4: alcis ad pedes, Vulg. Luc. 8, 41 u. Ioann. 11, 32: super collum alcis (jmdm. um den Hals), Vulg. Luc. 15, 20. – praecipitem, Verg.: pronum, Ov.: supinum, Suet.: honestius, Suet. – β) vom Weibe = sich einem Manne hingeben (Ggstz. demitti), Plaut. Pers. 656. Tibull. 4, 10, 2. Sen. contr. 1, 3, 7. – γ) v. Neugeborenen, de matre cadens, Stat. Theb. 1, 60: matre cadens, Val. Flacc. 1, 355. – u. v. der Sitte, Neugeborene vor die Füße des Vaters zu legen, tellure cadens, Stat. silv. 1, 2, 209 u. 5, 5, 69.
    B) übtr.: a) wohin fallen = kommen, geraten, α) übh.: abrupte in narrationem, in die E. wie mit der Tür ins Haus fallen (v. Redner), Quint. 4, 1, 79. – β) in od. auf eine Zeit fallen, in ihr eintreten, in id saeculum Romuli cecidit aetas, Cic.: considera, ne in al-
    ————
    ienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic. – bes. v. Zahlungen, fällig werden, einkommen, in eam diem cadere nummos, qui a Quinto debentur, Cic.: sed ei ex praediis, ut cadet, ita solvetur, Cic. – γ) in die Sinne od. geistige Anschauung fallen, kommen, ihr anheimfallen, unterworfen werden, sub sensum aliquem, Cic.: sub sensum cernendi, Cic.: sub oculos, sub aspectum, in conspectum, Cic.: sub aspectum et tactum, Cic.: sub aurium mensuram aliquam, Cic.: sub iudicium sapientis et delectum, Cic.: sub intellegentiam, Cic.: in deliberationem, in nostram intellegentiam, Cic.: ne in cogitationem quidem, nicht einmal gedacht werden können, Cic. – δ) in eine gewisse Klasse usw. fallen, ihr zufallen, anheimfallen, zu ihr gehören, in idem genus orationis, Cic.: u. sub eandem rationem, Cic.: in unam quaestionem (v. mehreren), Quint.: sub nullam regulam cadere posse, unter keine Regel gebracht werden können, Sen.: ultra medicinae professionem, Scrib. – ε) in einen Zustand, in ein Verhältnis fallen, verfallen, geraten, ihm anheimfallen, von Pers., in morbum, Cic.: in unius potestatem, Cic.: sub populi Romani imperium ditionemque, Cic.: in offensionem alcis, Cic.: in suspicionem alcis, Nep.: u. in aliquam vituperationem, Cic.: in peccatum, der S. verfallen, Augustin. in psalm. 65, 13. – ζ) an jmd. fallen, jmdm. zufallen, anheimfallen = zuteil werden, m. Ang. an wen?
    ————
    durch ad m. Akk., regnum praeceps ad servitia (die Sklaven) cadit, Liv.: ad regna alcis, Lucr. – u. durch Dat., quibus ad portas cecidit custodia sorti (Abl.), Verg. – η) auf jmd. fallen, d.i. jmd. treffen, auf jmd. od. etw. Anwendung finden, auf od. für jmd. od. etw. passen, jmdm. beigelegt-, zugemutet werden können, mit etw. stimmen, non cadit in hos mores, non in hunc hominem ista suspicio, Cic.: hoc verbum, hoc nomen cadit in alqm, Cic.: non cadit in te superbia, Curt.: cadit ergo in bonum virum mentiri emolumenti sui causā, criminari etc.? Cic.: cadit igitur in eundem et misereri et invidere, Cic.: in consuetudinem nostram non caderet, es würde mit unserem Sprachgebrauche nicht übereinstimmen, Cic.
    b) seinem Verlaufe od. Erfolge nach fallen = eintreten, sich ereignen, sich zutragen, so u. so ausfallen, ablaufen, von Ereignissen, Versprechen u. dgl., quae tum maxime acciderant, casura praemonens, Liv.: si quid adversi casurum foret, Liv.: quid, si hostem habuissemus, casurum fuisset, Liv.: vota cadunt, treten ein, d.i. gehen in Erfüllung, Tibull. 2, 2, 17 (versch. von omnia ingrato litore vota cadunt, im Bilde = bleiben unerfüllt, Prop. 1, 17, 4). – c. fortuito, Cic.: c. feliciter, Sen. rhet.: c. male, Caes.: hoc adhuc percommode cadit, quod (daß usw.), Cic.: quod melius caderet nihil vidi, Cic.: res cecidit praeter opinionem, Nep., od. aliter ac putaram, Cic.: cecidit
    ————
    ut volumus et optamus (ganz erwünscht), Cic.: commodius cadere non potuit, Cic.: durius et contra praedicta cadentibus rebus, Suet. – si non omnia caderent secunda, Caes.: ut irrita promissa eius caderent, Liv. – res quocunque cadent etc., Verg.: leviter curare videtur, quo promissa cadant, Hor.: etsi verebar, quorsum id casurum esset, Cic.: aliorsum vota ceciderunt, Flor. – ni misericordia in perniciem casura esset, Cic.: cadere ad od. in irritum, fehlschlagen, vereitelt werden, fruchtlos bleiben (v. Hoffnung usw.), Liv. u. Tac.: so auch in cassum, Plaut. u. Lucr., u. frustra, Tac. – m. Ang. wem? etw. eintritt, sich ereignet, begegnet, durch Dat., ut nihil ipsis iure incommodi cadere possit, Cic.: insperanti mihi cecidit, ut etc., Cic.: hoc cecidit mihi peropportune, quod etc., Cic.: nihil mihi optatius cadere potest, quam ut etc., Cic.: qua in re mihi videtur illud perquam venuste (ganz allerliebst) cecidisse, ut (daß) etc., Cael. in Cic. ep.: sed certe a te mihi omnia semper honesta et iucunda ceciderunt, Cic. – nimia illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit, schlägt um in usw. (wie μεταβάλλει), Cic. de rep. 1, 68.
    c) gleichs. zu Boden fallen, sinken, α) v. Pers., αα) durch Verlust der Macht, des Ansehens, des Kredits im Staats- u. Privatleben, turpius est enim privatim cadere quam publice, Cic.: tam graviter c.,
    ————
    Cic.: eminentis vitae exitus est cadere, Sen. – ββ) durch Verlust des Prozesses, fallen = den Prozeß verlieren, verurteilt werden, absol., Tac. hist. 4, 6: in iudicio, Cic.: causā, Cic. u. ICt., od. formulā, Sen. u. Quint., infolge eines Formfehlers den Prozeß verlieren (s. Piderit Cic. de or. 1, 166. Halm Cic. Mur. 9): coniurationis crimine, Tac.: ore impudico (accusatoris), Tac. – γγ) durch Verlust des moralischen Haltes, Mutes, frangi repente et ita cadere, ut nulla res te ad aequitatem animi possit postea extollere, Cic.: non debemus ita cadere animis (den Mut verlieren), quasi etc., Cic. ep. 6, 1, 4. – β) v. Lebl., αα) durch Abnahme der extensiven od. intensiven Stärke, sinken, schwinden, cadunt vires, Lucr.: cadit vis venti, Liv. – cadit alci ira, Liv., u. (poet.) cadit ira fulminis, Prop.: cadit ira metu, Ov. – ββ) durch Abnahme des moral. Haltes, sinken, entsinken, nec debilitari animos aut cadere patitur (amicitia), Cic.: castris amissis od. alienis cladibus ceciderant animi, Liv. (s. Drak. Liv. 1, 11, 3): cecidere illis animique manusque, Ov. – γγ) durch Abnahme od. Verlust der Geltung, Macht, fallen, sinken, an Geltung-, an Bedeutung-, an Ansehen verlieren, pretia militiae casura in pace, Liv.: tua laus pariter cum re publica cecidit, Cic.: tanta civitas si cadet, Cic.: auctoritas principum cecidit, Cic.: multa renascentur, quae cecidere, cadentque quae nunc sunt in honore vocabula, Hor.: si magnus vir ce-
    ————
    cidit, magnus iacuit, Sen. – huc cecidisse Germani exercitus gloriam, ut etc., so weit (so tief) sei der R. des germ. H. gesunken, daß usw., Tac. – Unpers., periculum est, ne cadatur, Augustin. de dono persev. 1.
    II) prägn., fallen = hinsinken, zusammensinken, a) v. lebl. Subjj.: α) fallen = einfallen, einsinken, zusammenfallen, -sinken, verfallen, versinken, cadunt toti montes, Lucr.: at mundus aliquando est casurus? Ps. Quint. decl. – v. menschl. Gliedmaßen, cadunt alci oculi, fallen zu, Cic.: cadentes in ipso opere oculi, Sen.: cadentes iam oculos ad meum nomen erexit, Sen. rhet.: venas cadentes vino fulcire od. reficere, Sen. – β) fallen = erobert u. zerstört werden, von Städten, non tota cadet Troia, Ov.: cadere Argolico sub milite Troiam, Ov.
    b) v. leb. Wesen, fallen, sinken = tot hinsinken, α) von Menschen, teils gewaltsam, sowohl durch fremde Hand, im Kampfe, Kriege, od. durch Gift, durch das Henkerschwert usw., hinterlistig usw., pauci de nostris cadunt, Caes.: pauci utrimque cecidere, Liv.: ante signa circaque omnes ceciderant, Liv.: adversum femur tragulā graviter ictus cecidit, Liv.: confossi ceciderunt, Liv. – cadere in acie, Cic., in proelio, in eo bello, Nep.: acie civili, Ov.: pugnā Cannensi, Liv.: inter signa Samnitium, Liv.: in Hispania, Liv. – in pio officio, Ov. – telis, Tac.: iaculo eminus, Ov.: u. Marte suo per mutua vulnera, Ov.: u. per
    ————
    alqm iustā morte, Hor.: per acies aut proscriptione, Tac.: fraude muliebri, Tac.: poenali gladio (unter dem Henkerschwert), Amm. 27, 12, 3. – pro patria, Quint.: pro optimatibus, Tac. – neque illius interest, quemadmodum aut ubi cadam, Iustin.: in pugna acceptis a forti adversario vulneribus honeste cadere, Cic.: super LX milia non armis telisque Romanorum, sed... oblectationi oculisque ceciderunt, Tac.: cadere cum dignitate, Cic.: iure belli, Tac. – m. Ang. von wem? durch ab m. Abl. (s. Burm. Ov. met. 5, 192. Nipp. Tac. ann. 16, 9. Ruhnk. Suet. Oth. 5, 1): a tanto viro, Ov.: a centurione advorsis vulneribus tamquam in pugna, Tac.: nihil referre an ab hoste in acie an in foro sub creditoribus caderet, Suet.: poet. durch bl. Abl., Thessalo victore, Hor. – m. Ang. wem zuliebe? durch Dat., illud rogo, legi potius quam scorto cadat (hingerichtet werde), Sen. contr. 9 (4), 25. § 8. – als durch eigene Hand, suā manu, Tac.: exitu voluntario, Tac. – teils durch Schicksals Hand, in den Tod-, ins Grab sinken, vivam, si vivet; si cadet illa, cadam, Prop. – cadere ferrove fatove, Ov. – β) v. Opfertieren, fallen = als Opfer geschlachtet werden, geopfert werden, si tener pleno cadit haedus anno, Hor.: hostia cadit ante aras, Verg.: quae prima hostia ante foculum cecidit, Val. Max. – m. Ang. wem? durch Dat., agna cadet vobis, Tibull.: ovis cadit deo, Ov.: u. (im Bilde) nostrae cadens ferus Hannibal irae,
    ————
    Corn. Sever. (poët.) bei Sen. suas. 6, 26. – Abl. Partiz. Präs. cadenti, Lucr. 3, 466: Genet. Plur. cadentum, Verg. Aen. 10, 674 u. 12, 410. Sil. 4, 424.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cado

  • 12 apologue

    s.
    apólogo, fábula moral e instructiva.

    Nuevo Diccionario Inglés-Español > apologue

  • 13 carmen

    1.
    carmen, ĭnis, n. (old form cas-men, Varr. L. L. p. 86 Bip.) [Sanscr. çasto [p. 293] declaim, praise; cf.: camilla, censeo], a tune, song; poem, verse; an oracular response, a prophecy; a form of incantation (cf.: cano, cantus, and canto).
    I.
    In gen., a tune, song, air, lay, strain, note, sound, both vocal and instrumental (mostly poet.; in prose, instead of it, cantus; cf.

    also versus, numeri, modi): carmen tuba ista peregit ( = sonus),

    Enn. Ann. 508 Vahl.:

    carmine vocali clarus citharāque Philammon,

    Ov. M. 11, 317; cf.

    vocum,

    id. ib. 12, 157:

    per me (sc. Apollinem) concordant carmina nervis,

    id. ib. 1, 518; cf. id. ib. 11, 5;

    5, 340: solaque culminibus ferali carmine bubo Saepe queri,

    Verg. A. 4, 462; so id. G. 4, 514; Ov. M. 10, 453:

    cygnorum,

    id. ib. 5, 387; cf. id. ib. 14, 430; Mart. 13, 77:

    citharae liquidum carmen,

    Lucr. 4, 981; cf. id. 2, 506; Hor. C. 1, 15, 15:

    lyrae carmen,

    Prop. 2, 1, 9 Hertzb.:

    canere miserabile carmen,

    Ov. M. 5, 118:

    harundineum,

    id. Tr. 4, 1, 12:

    socialia carmina,

    id. H. 12, 139:

    barbaricum,

    id. M. 11, 163.—With allusion to playing on the cithara:

    hoc carmen hic tribunus plebis non vobis sed sibi intus canit,

    Cic. Agr. 2, 26, 68; cf. Aspendius.—Also the sound of waves, Claud. Cons. Mall. Th. 319; cf. Auct. Aetn. 295.—
    II.
    Esp., a composition in verse, a poem; poetry, verse, song, whether in a broader sense, of every kind of poetic production, epic, dramatic, lyric (opp. to prose and to cantus, the melody), or, in a more restricted sense, for lyric poetry.
    A.
    Cum hanc felicitatem non prosa modo multi sint consecuti sed etiam carmine, Quint. 10, 7, 19; cf. id. 1, 8, 2; 8, 6, 27; 10, 1, 95:

    perspicuum est, et cantus (melodies) tum fuisse rescriptos vocum sonis et carmina (words),

    Cic. Tusc. 4, 2, 3; id. de Or. 2, 8, 34; 3, 51, 197:

    carminibus cum res gestas coepere poetae Tradere,

    Lucr. 5, 1444:

    Maeonii carminis alite,

    Hor. C. 1, 6, 2:

    epicum carmen,

    Quint. 10, 1, 62:

    heroici sublimitas,

    id. 1, 8, 5; cf. Prop. 3 (4), 3, 16:

    Iliacum,

    Hor. A. P. 129:

    historia quodammodo carmen solutum,

    Quint. 10, 1, 31:

    Pierium,

    Lucr. 1, 946; 4, 21:

    tragicum,

    Hor. A. P. 220:

    carmina Livi,

    id. Ep. 2, 1, 69; cf. Tac. A. 11, 13:

    Saliorum carmina,

    Varr. L. L. 3, 26; 9, 61; Quint. 1, 6, 40; Hor. Ep. 2, 1, 86 Schmid.; cf. Liv. 1, 20, 4 al.:

    lyricorum carmina,

    Quint. 9, 4, 53; Prop. 4 (5), 6, 32:

    Aeolium,

    Hor. C. 3, 30, 13:

    Lydis remixto carmine tibiis,

    id. ib. 4, 15, 30; cf. id. Epod. 9, 5:

    carmen funebre proprie Naenia,

    Quint. 8, 2, 8:

    carmina quae in Phaeacum epulis canuntur,

    Cic. Brut. 18, 71; cf. id. ib. 19, 75:

    lascivum,

    Quint. 9, 4, 108:

    obscena,

    satirical, abusive poems, libels, Prop. 1, 16, 10;

    the same: famosum,

    Hor. Ep. 1, 19, 31 Schmid.:

    malum,

    id. ib. 2, 1, 153; id. S. 2, 1. 82 Heind.:

    obliquum,

    Stat. S. 1, 2, 27:

    probrosum,

    Tac. A. 4, 31; cf.:

    si quis carmen condidisset quod infamiam faceret flagitiumve alteri,

    Cic. Rep. 4, 10, 12; and Fragm. XII. Tab. 8, 1, ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 259 sq.; Fischer ad Cic. Tusc. 4, 2, 4.—Phrases:

    canere,

    Cic. Brut. 18, 71; Liv. 1, 20, 4 al.:

    cantare cui,

    Hor. C. 3, 1, 4:

    cantitare,

    Cic. Brut. 19, 75: CONDERE, XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; Lucr. 5, 1; Hor. S. 2, 1, 82; id. A. P. 436:

    contexere,

    Cic. Cael. 8, 18:

    disponere,

    Lucr. 3, 420:

    pangere,

    id. 1, 934; 4, 9:

    fingere,

    Hor. C. 4, 2, 32; id. Ep. 2, 1, 227; id. A. P. 331:

    dicere,

    id. C. 4, 12, 10; id. C. S. 8:

    dictare,

    id. S. 1, 10, 75; id. Ep. 2, 1, 110:

    docere,

    id. C. 2, 19, 1:

    ad umbilicum adducere,

    id. Epod. 14, 7:

    deducere ad sua tempora,

    Ov. M. 1, 4:

    fundere,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64:

    componere ad lyram,

    Quint. 1, 10, 29; cf. id. 11, 2, 11.—
    B.
    Esp.
    1.
    In a restricted sense for lyric or epic poetry:

    carmine tu gaudes, hic delectatur iambis,

    Hor. Ep. 2, 2, 59 Schmid.; cf.:

    carmina compono, hic elegos,

    id. ib. 2, 2, 91: amabile carmen, i. e. a love poem or song, id. ib. 1, 3, 24.—And opp. to the drama for an epic or lyric poem:

    fabula, quae versatur in tragoediis atque carminibus,

    Quint. 2, 4, 2.—
    2.
    A part of a great epic poem, a book, canto:

    in primo carmine,

    Lucr. 6, 937. —
    3.
    A poetic inscription:

    et tumulum facite et tumulo superaddite carmen: Daphnis ego, etc.,

    Verg. E. 5, 42; id. A. 3, 287; Ov. M. 14, 442; id. F. 3, 547 al.—
    4.
    A response of an oracle, a prophecy, prediction:

    ultima Cumaei venit jam carminis aetas,

    Verg. E. 4, 4; so Ov. M. 6, 582; Liv. 1, 45, 5; 23, 11, 4; 25, 12, 4; 29, 10, 6; 38, 45, 3; Tac. A. 3, 63; 4, 43; 6, 12 al.—
    5.
    A magic formula, an incantation: MALVM, Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, 4, § 17; cf.

    Fragm. XII. Tab. 8, 1, a. ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 260: polleantne aliquid verba et incantamenta carminum,

    Plin. 28, 2, 3, § 10: carmina vel caelo possunt deducere lunam;

    Carminibus Circe socios mutavit Ulixi,

    Verg. E. 8, 69 sq.; so id. A. 4, 487; Hor. Epod. 5, 72; 17, 4; id. S. 1, 8, 19; Prop. 2 (3), 28, 35; Ov. M. 7, 137; 14, 58; Quint. 7, 3, 7; Tac. A. 2, 69; 4, 22 al.—
    6.
    On account of the very ancient practice of composing forms of religion and law in Saturnian verse, also a formula in religion or law, a form:

    diro quodam carmine jurare,

    Liv. 10, 38, 10; 10, 41, 3; 31, 17, 9; 1, 24, 6 and 9; Plin. 28, 2, 3, § 12:

    cruciatus carmina,

    Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. id. Mur. 12, 26:

    lex horrendi carminis erat: duumviri perduellionem judicent, etc.,

    of a dreadful form, Liv. 1, 26, 6:

    rogationis carmen,

    id. 3, 64, 10.—
    7.
    Moral sentences composed in verses:

    Appii Caeci carmen,

    Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf.:

    liber Catonis qui inscriptus est Carmen de moribus,

    Gell. 11, 2, 2:

    ut totum illud, VTI. LINGVA. NVNCVPASSIT., non in XII. tabulis, sed in magistri carmine scriptum videretur,

    Cic. de Or. 1, 57, 245:

    necessarium,

    id. Leg. 2, 23, 59.
    2.
    carmen, ĭnis, n. [1. caro], a card, for wool or flax, Venant. Ep. Praem. Carm. 6, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > carmen

  • 14 casmen

    1.
    carmen, ĭnis, n. (old form cas-men, Varr. L. L. p. 86 Bip.) [Sanscr. çasto [p. 293] declaim, praise; cf.: camilla, censeo], a tune, song; poem, verse; an oracular response, a prophecy; a form of incantation (cf.: cano, cantus, and canto).
    I.
    In gen., a tune, song, air, lay, strain, note, sound, both vocal and instrumental (mostly poet.; in prose, instead of it, cantus; cf.

    also versus, numeri, modi): carmen tuba ista peregit ( = sonus),

    Enn. Ann. 508 Vahl.:

    carmine vocali clarus citharāque Philammon,

    Ov. M. 11, 317; cf.

    vocum,

    id. ib. 12, 157:

    per me (sc. Apollinem) concordant carmina nervis,

    id. ib. 1, 518; cf. id. ib. 11, 5;

    5, 340: solaque culminibus ferali carmine bubo Saepe queri,

    Verg. A. 4, 462; so id. G. 4, 514; Ov. M. 10, 453:

    cygnorum,

    id. ib. 5, 387; cf. id. ib. 14, 430; Mart. 13, 77:

    citharae liquidum carmen,

    Lucr. 4, 981; cf. id. 2, 506; Hor. C. 1, 15, 15:

    lyrae carmen,

    Prop. 2, 1, 9 Hertzb.:

    canere miserabile carmen,

    Ov. M. 5, 118:

    harundineum,

    id. Tr. 4, 1, 12:

    socialia carmina,

    id. H. 12, 139:

    barbaricum,

    id. M. 11, 163.—With allusion to playing on the cithara:

    hoc carmen hic tribunus plebis non vobis sed sibi intus canit,

    Cic. Agr. 2, 26, 68; cf. Aspendius.—Also the sound of waves, Claud. Cons. Mall. Th. 319; cf. Auct. Aetn. 295.—
    II.
    Esp., a composition in verse, a poem; poetry, verse, song, whether in a broader sense, of every kind of poetic production, epic, dramatic, lyric (opp. to prose and to cantus, the melody), or, in a more restricted sense, for lyric poetry.
    A.
    Cum hanc felicitatem non prosa modo multi sint consecuti sed etiam carmine, Quint. 10, 7, 19; cf. id. 1, 8, 2; 8, 6, 27; 10, 1, 95:

    perspicuum est, et cantus (melodies) tum fuisse rescriptos vocum sonis et carmina (words),

    Cic. Tusc. 4, 2, 3; id. de Or. 2, 8, 34; 3, 51, 197:

    carminibus cum res gestas coepere poetae Tradere,

    Lucr. 5, 1444:

    Maeonii carminis alite,

    Hor. C. 1, 6, 2:

    epicum carmen,

    Quint. 10, 1, 62:

    heroici sublimitas,

    id. 1, 8, 5; cf. Prop. 3 (4), 3, 16:

    Iliacum,

    Hor. A. P. 129:

    historia quodammodo carmen solutum,

    Quint. 10, 1, 31:

    Pierium,

    Lucr. 1, 946; 4, 21:

    tragicum,

    Hor. A. P. 220:

    carmina Livi,

    id. Ep. 2, 1, 69; cf. Tac. A. 11, 13:

    Saliorum carmina,

    Varr. L. L. 3, 26; 9, 61; Quint. 1, 6, 40; Hor. Ep. 2, 1, 86 Schmid.; cf. Liv. 1, 20, 4 al.:

    lyricorum carmina,

    Quint. 9, 4, 53; Prop. 4 (5), 6, 32:

    Aeolium,

    Hor. C. 3, 30, 13:

    Lydis remixto carmine tibiis,

    id. ib. 4, 15, 30; cf. id. Epod. 9, 5:

    carmen funebre proprie Naenia,

    Quint. 8, 2, 8:

    carmina quae in Phaeacum epulis canuntur,

    Cic. Brut. 18, 71; cf. id. ib. 19, 75:

    lascivum,

    Quint. 9, 4, 108:

    obscena,

    satirical, abusive poems, libels, Prop. 1, 16, 10;

    the same: famosum,

    Hor. Ep. 1, 19, 31 Schmid.:

    malum,

    id. ib. 2, 1, 153; id. S. 2, 1. 82 Heind.:

    obliquum,

    Stat. S. 1, 2, 27:

    probrosum,

    Tac. A. 4, 31; cf.:

    si quis carmen condidisset quod infamiam faceret flagitiumve alteri,

    Cic. Rep. 4, 10, 12; and Fragm. XII. Tab. 8, 1, ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 259 sq.; Fischer ad Cic. Tusc. 4, 2, 4.—Phrases:

    canere,

    Cic. Brut. 18, 71; Liv. 1, 20, 4 al.:

    cantare cui,

    Hor. C. 3, 1, 4:

    cantitare,

    Cic. Brut. 19, 75: CONDERE, XII. Tab. ap. Cic. Rep. 4, 10, 12; Lucr. 5, 1; Hor. S. 2, 1, 82; id. A. P. 436:

    contexere,

    Cic. Cael. 8, 18:

    disponere,

    Lucr. 3, 420:

    pangere,

    id. 1, 934; 4, 9:

    fingere,

    Hor. C. 4, 2, 32; id. Ep. 2, 1, 227; id. A. P. 331:

    dicere,

    id. C. 4, 12, 10; id. C. S. 8:

    dictare,

    id. S. 1, 10, 75; id. Ep. 2, 1, 110:

    docere,

    id. C. 2, 19, 1:

    ad umbilicum adducere,

    id. Epod. 14, 7:

    deducere ad sua tempora,

    Ov. M. 1, 4:

    fundere,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64:

    componere ad lyram,

    Quint. 1, 10, 29; cf. id. 11, 2, 11.—
    B.
    Esp.
    1.
    In a restricted sense for lyric or epic poetry:

    carmine tu gaudes, hic delectatur iambis,

    Hor. Ep. 2, 2, 59 Schmid.; cf.:

    carmina compono, hic elegos,

    id. ib. 2, 2, 91: amabile carmen, i. e. a love poem or song, id. ib. 1, 3, 24.—And opp. to the drama for an epic or lyric poem:

    fabula, quae versatur in tragoediis atque carminibus,

    Quint. 2, 4, 2.—
    2.
    A part of a great epic poem, a book, canto:

    in primo carmine,

    Lucr. 6, 937. —
    3.
    A poetic inscription:

    et tumulum facite et tumulo superaddite carmen: Daphnis ego, etc.,

    Verg. E. 5, 42; id. A. 3, 287; Ov. M. 14, 442; id. F. 3, 547 al.—
    4.
    A response of an oracle, a prophecy, prediction:

    ultima Cumaei venit jam carminis aetas,

    Verg. E. 4, 4; so Ov. M. 6, 582; Liv. 1, 45, 5; 23, 11, 4; 25, 12, 4; 29, 10, 6; 38, 45, 3; Tac. A. 3, 63; 4, 43; 6, 12 al.—
    5.
    A magic formula, an incantation: MALVM, Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 28, 2, 4, § 17; cf.

    Fragm. XII. Tab. 8, 1, a. ap. Wordsw. Fragm. and Spec. p. 260: polleantne aliquid verba et incantamenta carminum,

    Plin. 28, 2, 3, § 10: carmina vel caelo possunt deducere lunam;

    Carminibus Circe socios mutavit Ulixi,

    Verg. E. 8, 69 sq.; so id. A. 4, 487; Hor. Epod. 5, 72; 17, 4; id. S. 1, 8, 19; Prop. 2 (3), 28, 35; Ov. M. 7, 137; 14, 58; Quint. 7, 3, 7; Tac. A. 2, 69; 4, 22 al.—
    6.
    On account of the very ancient practice of composing forms of religion and law in Saturnian verse, also a formula in religion or law, a form:

    diro quodam carmine jurare,

    Liv. 10, 38, 10; 10, 41, 3; 31, 17, 9; 1, 24, 6 and 9; Plin. 28, 2, 3, § 12:

    cruciatus carmina,

    Cic. Rab. Perd. 4, 13; cf. id. Mur. 12, 26:

    lex horrendi carminis erat: duumviri perduellionem judicent, etc.,

    of a dreadful form, Liv. 1, 26, 6:

    rogationis carmen,

    id. 3, 64, 10.—
    7.
    Moral sentences composed in verses:

    Appii Caeci carmen,

    Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf.:

    liber Catonis qui inscriptus est Carmen de moribus,

    Gell. 11, 2, 2:

    ut totum illud, VTI. LINGVA. NVNCVPASSIT., non in XII. tabulis, sed in magistri carmine scriptum videretur,

    Cic. de Or. 1, 57, 245:

    necessarium,

    id. Leg. 2, 23, 59.
    2.
    carmen, ĭnis, n. [1. caro], a card, for wool or flax, Venant. Ep. Praem. Carm. 6, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > casmen

  • 15 commenticius

    commentĭcĭus or - tĭus, a, um, adj., [commentus, comminiscor], thought out, devised, fabricated (most freq. in Cicero).
    I.
    Opp. to that already existing, invented, new:

    nominibus novis et commenticiis appellata,

    Cic. Fin. 5, 30, 90:

    spectacula (opp. usitata),

    Suet. Claud. 21; Dig. 48, 19, 20.—
    II.
    Opp. to that which is actual.
    A.
    In gen., feigned, pretended, ideal, imaginary:

    civitas Platonis,

    Cic. de Or. 1, 53, 230:

    commenticii et ficti di,

    id. N. D. 2, 28, 70; 1, 11, 28.—
    B.
    In opp. to moral reality, truth, fabricated, feigned, forged, false:

    crimen,

    Cic. Rosc. Am. 15, 42:

    res,

    id. ib. 29, 82:

    fabula,

    id. Off. 3, 9, 39:

    fraudes,

    Gell. 12, 1, 8:

    epistulae, Cod. Th. 7, 18, 11, § 1: jus,

    Dig. 20, 48, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > commenticius

  • 16 commentitius

    commentĭcĭus or - tĭus, a, um, adj., [commentus, comminiscor], thought out, devised, fabricated (most freq. in Cicero).
    I.
    Opp. to that already existing, invented, new:

    nominibus novis et commenticiis appellata,

    Cic. Fin. 5, 30, 90:

    spectacula (opp. usitata),

    Suet. Claud. 21; Dig. 48, 19, 20.—
    II.
    Opp. to that which is actual.
    A.
    In gen., feigned, pretended, ideal, imaginary:

    civitas Platonis,

    Cic. de Or. 1, 53, 230:

    commenticii et ficti di,

    id. N. D. 2, 28, 70; 1, 11, 28.—
    B.
    In opp. to moral reality, truth, fabricated, feigned, forged, false:

    crimen,

    Cic. Rosc. Am. 15, 42:

    res,

    id. ib. 29, 82:

    fabula,

    id. Off. 3, 9, 39:

    fraudes,

    Gell. 12, 1, 8:

    epistulae, Cod. Th. 7, 18, 11, § 1: jus,

    Dig. 20, 48, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > commentitius

  • 17 pertracto

    per-tracto ( pertrecto), āvi, ātum, 1, v. a., to touch, feel, handle any thing (class.).
    I.
    Lit.:

    papillam,

    Plaut. As. 1, 3, 71:

    mullos,

    Cic. Par. 5, 2, 38:

    bestias manibus, Auct. B. afr. 72: arma,

    Plin. 25, 6, 30, § 66:

    caput dormienti,

    Just. 1, 9, 17:

    corpus hominis,

    App. Flor. p. 362.—
    II.
    Trop., to busy or occupy one's self with any thing, to handle, treat, to investigate, study any thing:

    mentem omni cogitatione pertractans,

    Cic. Fin. 2, 35, 118:

    sensus mentesque hominum,

    id. de Or. 1, 51, 222:

    narrationem,

    id. Inv. 2, 14, 45:

    ad totam philosophiam pertractandam se dare,

    id. N. D. 1, 4, 9:

    pertractare ea quae rem continent,

    id. Tusc. 4, 10, 23:

    primum quae scripsi mecum ipse pertracto,

    Plin. Ep. 7, 17, 7:

    pertractare visu vulnera,

    to explore, scan, Sil. 10, 452: mente, Vulg. Nahum. 1, 11.—Hence, * per-tractātē, adv., in a well-considered manner, elaborately, systematically:

    nam pertractate facta est (fabula),

    i. e. with a moral in view, Plaut. Capt. prol. 55.

    Lewis & Short latin dictionary > pertracto

См. также в других словарях:

  • fábula — s. f. 1. Composição, geralmente em verso, em que se narra um fato cuja verdade moral se oculta sob o véu da ficção. 2. Mitologia. 3. Mentira. 4. Ficção, falsidade. 5. Sucesso inventado. 6. Assunto principal (com todo o seu desenvolvimento) de um… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • Fabula —   [lateinisch] die, /...lae, Rede, Sage, Gespräch, Erzählung, Schauspiel. fabula docet, die Fabel lehrt. .., die Moral von der Geschichte ist. .. Zum römischen Schauspiel: Palliata, Praetexta, Togata …   Universal-Lexikon

  • Fabŭla docet — (lat.), »die Fabel lehrt«, d. h. die Moral von der Geschichte …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Fábula — Para otros usos de este término, véase Fábula (desambiguación). Esopo. Las fábulas son composiciones literarias breves en las que los personajes casi siempre son animales u objetos, que presentan características humanas como el habla, el… …   Wikipedia Español

  • Fábula — (Del lat. fabula, conversación sin importancia.) ► sustantivo femenino 1 LITERATURA Composición literaria, por lo general en verso, en la que, a través de la intervención de animales, de seres inanimados o de cosas abstractas, se transmite una… …   Enciclopedia Universal

  • fábula — {{#}}{{LM F17254}}{{〓}} {{SynF17702}} {{[}}fábula{{]}} ‹fá·bu·la› {{《}}▍ s.f.{{》}} {{<}}1{{>}} Composición literaria de carácter narrativo, generalmente breve y en verso, cuyos personajes suelen ser animales, y en la que se desarrolla una ficción …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • Fábula de Polifemo y Galatea — La Fábula de Polifemo y Galatea es un poema de Luis de Góngora, escritor español del barroco, de contenido mitológico. Publicado en 1612, recrea la historia de Polifemo, hijo de Poseidón, narrada en la Odisea (IX, 187 y ss.). Contenido 1 Género… …   Wikipedia Español

  • fábula — s f 1 Narración de hechos fantásticos: una fábula de brujas y princesas 2 Hecho falso e inventado que se cuenta o se comunica a alguien: Lo que te contaron de mí es pura fábula 3 Narración de hechos imaginarios con la que se busca dar una… …   Español en México

  • moral — I (l. morale) 1) adj. perteneciente o relativo a la forma y modos de la vida pública en relación con las categorías del bien y del mal ley moral. 2) Conforme a los principios de lo que es bueno y justo libro, discurso moral. 3) perteneciente o… …   Diccionario de motivos de la Lengua Española

  • moral — I (l. morale) 1) adj. perteneciente o relativo a la forma y modos de la vida pública en relación con las categorías del bien y del mal ley moral. 2) Conforme a los principios de lo que es bueno y justo libro, discurso moral. 3) perteneciente o… …   Diccionario de motivos de la Lengua Española

  • moral — I (l. morale) 1) adj. perteneciente o relativo a la forma y modos de la vida pública en relación con las categorías del bien y del mal ley moral. 2) Conforme a los principios de lo que es bueno y justo libro, discurso moral. 3) perteneciente o… …   Diccionario de motivos de la Lengua Española

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»